Podział na gminy znajdował podstawę już w konstytucji Wolnego Miasta Krakowa z 3 maja 1815 r., stanowiącej element zawartego przez trzy mocarstwa podczas kongresu wiedeńskiego traktatu dodatkowego, mocą którego powołano do życia Wolne Miasto. Artykuł IX tej konstytucji wprowadzał podział obszaru Rzeczypospolitej Krakowskiej na gminy wiejskie i miejskie. W skład tych pierwszych miało wchodzić, o ile to możliwe, po 2000 mieszkańców. Na tej podstawie 9 grudnia 1815 r. Senat Rządzący Wolnego Miasta Krakowa dokonał podziału miasta na 11 gmin miejskich, a Komisja Organizacyjna dokonała w tym samym dniu jego zatwierdzenia. Z kolei prezes Senatu Rządzącego pismem z 17 lipca 1816 r. zakomunikował: z dniem zaś pierwszym sierpnia roku bieżącego nowe władze iako to: woyci gmin miejskich i wiejskich, Urząd Pośredniczy Policyiny w Mieście Krakowie tudzież wydziały w Senacie iako władze bezpośrednio nad pierwszemi czuwające czynności swoje rozpoczną (ANK, sygn. WMK V-9a, s. 21). Za datę wejścia w życie podziału miasta na 11 gmin miejskich przyjąć zatem należy dzień 1 sierpnia 1816 r.
Podział ten przetrwał do 7 grudnia 1838 r., kiedy to Senat Rządzący wydał rozporządzenie wprowadzające nowy podział administracyjny w Rzeczypospolitej, w odniesieniu do części miejskiej przewidujący 5 cyrkułów w miejsce dotychczasowych 11 gmin (DzRzWMK 1838, nr 86–87, s. 337–351).
