Przy nikłym wzroście obszaru miasta od czasu Wielkiego Krakowa do wybuchu II wojny światowej liczba jego ludności wzrosła ze 185 000 mieszkańców w roku 1915 do 207 000 w roku 1926, aby w przededniu wojny osiągnąć pułap 250 000. Konsekwencją był więc zarówno problem wzrastającej gęstości zaludnienia miasta, jak i – podobnie jak w latach poprzedzających utworzenie Wielkiego Krakowa – zjawisko naturalnego „przenikania się” miasta i sąsiadujących z nim gmin, szczególnie w zakresie infrastruktury komunalnej, komunikacji, rynków pracy i zbytu, kwestii podatkowych – można mnożyć te sąsiedzkie „zazębiania się”. Rozwiązywano te problemy w drodze porozumień międzygminnych, jednak w drugiej połowie lat 30. XX wieku zaczęło padać pytanie o poszerzenie granic Krakowa. Jak się wydaje, nie było ku temu jednak politycznego klimatu, na co wskazuje choćby ogólna wymowa wprowadzonej w 1933 roku ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego – tak zwanej ustawy scaleniowej, osłabiającej samodzielność decyzyjną dotychczasowych samorządów, a wzmacniającej pozycję organów wykonawczych, stojących na czele powszechnie wprowadzonych gmin zbiorczych, czyli jednostek silniejszych od dotychczasowych gromad. Te rozwiązania nie sprzyjały ewentualnej rezygnacji gmin sąsiadujących z miastem z własnej podmiotowości.
Wszystko zmieniło się po 1 września 1939 roku. Kraków pod okupacją niemiecką stał się stolicą tworu o nazwie Generalne Gubernatorstwo. Ta „stołeczność” z jednej strony, a z drugiej postrzeganie Krakowa przez okupanta jako „prastarego, germańskiego miasta” sprawiły, że misją nowych rządców stał się tu rozwój, a nie rabunkowa eksploatacja. W tym należy upatrywać źródeł podjętej w 1941 roku decyzji o zasadniczym powiększeniu, wręcz pomnożeniu obszaru miasta.
W wyniku przyłączeń wymienionych w przytoczonym dekrecie wydanym 28 maja 1941 roku (z mocą obowiązywania od 1 czerwca) Kraków poszerzył się o kolejnych 30 dzielnic katastralnych. Z obszaru 49,5 km² w roku 1926 powiększył się do powierzchni 165,3 km² – było to prawie trzyipółkrotne pomnożenie dotychczasowego terytorium. Utrzymano podział wewnętrzny na obwody, zwiększając ich ilość z 9 (obsługujących 22 dzielnice katastralne) do 10 (obsługujących już 52 dzielnice katastralne) – przy tak zasadniczej zmianie granic miasta oznaczało to znaczne powiększenie powierzchni samych obwodów. Podział administracyjny na 10 obwodów przetrwał do roku 1951.
Po wojnie podniesiony został generalny problem legalności w systemie prawa polskiego aktów normatywnych wydanych w latach 1939–1945 przez władze okupacyjne. Nie podjęto się generalnego rozwiązania tego problemu, praktycznie przyjęto, że mimo iż akty te nie weszły do polskiego systemu prawa, wywołują jednak skutki prawne, stanowiąc na przykład legalną podstawę dla wydawanych wówczas na ich podstawie decyzji administracyjnych – powojenne władze polskie tam, gdzie uznawały to za celowe, swoimi aktami prawnymi potwierdzały taką konstrukcję.
W przypadku istotnego tu niemieckiego dekretu z 1941 roku poszerzającego granice Krakowa postanowiono potwierdzić stan, który dekret ten wprowadził, choć uczyniono to w sposób zawierający pewien unik. Otóż rzecz załatwiono dopiero w 1948 roku w drodze rozporządzenia Rady Ministrów o zmianie granic miasta Krakowa, w którym nie odwołując się do okupacyjnego dekretu, powtórzono jego treść, nadając jednocześnie rozporządzeniu wsteczną moc obowiązującą od 18 stycznia 1945 roku, czyli od dnia oswobodzenia Krakowa spod okupacji. Zastosowano więc pewien, zapewne wówczas konieczny unik, jako że z jednej strony pookupacyjna władza polska nie mogła uznać swojej legitymacji do regulowania kwestii sprzed 1945 roku, z drugiej strony natomiast politycznie nie chciała wprost uznać legalności prawodawstwa okupacyjnego. Przyjęto więc połowiczne rozwiązanie, w jakiś – choć ułomny (przemilczenie i zawieszenie w prawnej próżni lat 1941–1944) – sposób porządkujące jednak sprawę.
Rzecz ta nie byłaby może godna aż takiej uwagi, gdyby nie była źródłem błędów. Otóż w wielu publikacjach jako data przyłączenia do Krakowa gmin objętych dekretem z 1941 roku podawany jest rok 1945. Gminy te zostały przyłączone w 1941 roku, natomiast władza polska uznała ten fakt za swoje rozstrzygniecie w roku 1948, z terminem obowiązywania od roku 1945, pozostawiając okres pomiędzy latami 1941 i 1945 w dorozumianej akceptacji (co wynika z braku wyraźnej delegalizacji dekretu z 1941 roku i niecofnięcia jego skutków prawnych, czego zresztą ze względu na wymogi porządku prawnego nie dałoby się uczynić).
