A+ A A-
Tom:
strona:

Wygoda (Margrabszczyzna)

Jurydyka szlachecka, położona za Rudawą (według jej pierwotnego przebiegu, między innymi wzdłuż dzisiejszej ulicy Retoryka), na terenie wcinającym się w teren Półwsia Zwierzynieckiego. Stanowiła obszar zamknięty dzisiejszymi ulicami Smoleńsk, Retoryka, Syrokomli i południową pierzeją placu Kossaka. Ustanowiono ją na gruncie królewskim zwanym Smolikowskie, później przeszła w ręce prywatne – w roku 1687 krakowski księgarz Franciszek Cezary sprzedał te grunty kasztelanowi oświęcimskiemu Michałowi Schwarzenbergowi-Czernemu, przedstawicielowi arystokratycznej rodziny czesko-austriackiej z margrabiami brandenburskim i czeskim w rodzie. Akt ten potwierdził dwa lata później Jan III Sobieski. Historia własności jurydyki tłumaczy jej nazwy, używane obok nazwy Wygoda: Smolikowskie, Królewskie, Cezarowskie, Margrabszczyzna (Margrabskie). W rękach Czernych Wygoda pozostała aż do czasów jej włączenia w granice Krakowa. Początkowo jurydyka podlegała wielkorządcy krakowskiemu, w roku 1703 August II Mocny wyłączył ją spod władzy wielkorządowej, uznając za szlachecczyznę. Ślady istnienia samorządu w postaci wójta i pięcioosobowej ławy są odnotowywane od roku 1746. Zachowała się ordynacja dla jurydyki wydana w 1759 roku przez braci Schwarzenbergów: Franciszka, kanonika katedralnego krakowskiego, i Joachima, chorążego Księstwa Oświęcimskiego. Jak i w innych jurydykach szlacheckich w drugiej instancji właściwy był sąd zadworny, wykonywany przez właścicieli lub ich plenipotenta (zarządcy gruntu). W roku 1710 i 1725 odnotowano w jurydyce Wygoda dziesięć domów, w 1789 roku zaś czternaście domów i osiemdziesięciu dziewięciu mieszkańców. Została przyłączona do Krakowa w 1801 roku.

Pieczęć opłatkowa Joachima na Witowicach Schwartzeberga-Czernego, chorążego Księstwa Oświęcimskiego,
współdziedzica i pana Jurysdykcji Gruntu Wygoda nazwanego, za Rudawą rzeką przy Krakowie leżącego,
z wydanego w 1759 roku przez właścicieli dokumentu ustanawiającego nową ordynację dla jurydyki
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. X-2, s. 12)
Pieczęć opłatkowa Joachima na Witowicach Schwartzeberga-Czernego, chorążego Księstwa Oświęcimskiego, współdziedzica i pana Jurysdykcji Gruntu Wygoda nazwanego, za Rudawą rzeką przy Krakowie leżącego, z wydanego w 1759 roku przez właścicieli dokumentu ustanawiającego nową ordynację dla jurydyki (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. X-2, s. 12)
Z księgi wójtowsko-ławniczej jurydyki Wygoda obejmującej lata 1759–1764: pierwsza strona wpisu z 1759 roku, dokumentującego
wybór urzędu wójtowskiego i ławniczego oraz ordynację dla jurydyki z nadania jej właścicieli, braci Franciszka i Joachima
Schwartzenbergów-
Czernych (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. X-2, s. 7)
Z księgi wójtowsko-ławniczej jurydyki Wygoda obejmującej lata 1759–1764: pierwsza strona wpisu z 1759 roku, dokumentującego wybór urzędu wójtowskiego i ławniczego oraz ordynację dla jurydyki z nadania jej właścicieli, braci Franciszka i Joachima Schwartzenbergów- Czernych (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Jur. X-2, s. 7)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności