A+ A A-
Tom:
strona:

Przylasek Rusiecki

Zobacz również

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie we wschodniej części miasta Krakowa,  około 15 km od jego centrum, w starorzeczu rzeki, sąsiadująca z Branicami  (od 1951 roku z Krakowem), z Wyciążem, Przylaskiem Wyciąskim i przez Wisłę  z leżącymi do dziś poza granicą Krakowa Niepołomicami i Grabiem. Powstała po wyrębie lasu  należącego do Ruszczy i jako osada istniała w ramach tej wsi, usamodzielniając się ustrojowo  w XIX wieku.

  Częścią Przylasku Rusieckiego była Kępa Rusiecka, z czasem przyporządkowana Ruszczy.

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1782 roku, nazwa wsi odnotowana  w brzmieniu Las Rusiecki. W innych dawnych zapiskach: Przylasek (1787), Przylasek Rusiecki  (1855). Nazwa wywodzi się od nazwy wsi Ruszcza, do której osada Las/Przylasek należała.

  Wieś podległa parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grabiu, od  1790 roku parafii pw. św. Grzegorza Wielkiego w Ruszczy.

  Dawne centrum wsi rozwinęło się po wschodniej stronie obecnej ulicy Rzepakowej, w  rejonie  dzisiejszych ulic: Pysońce, Ubeliny, Ciekowiec i Siejówka. Wyodrębniła się posiadłość  dworska i posiadłość wiejska. W XIX wieku odnotowywano nazwy pól i rejonów wsi: Kępa,  Piaski, Błonie, Dębowy.

  Historycznie wieś była własnością szlachecko-magnacką, przez wieki w rękach  właścicieli  macierzystej dla niej Ruszczy, wchodząc wraz z nią w skład tak zwanego klucza branickiego,  na który składały się: Branice, Chałupki, Holendry, Przylasek Rusiecki, Ruszcza, Stryjów  i Wola Rusiecka – klucz ten został sprzedany przez spadkobierców hetmana Jana Klemensa  Branickiego w roku 1801 Marcinowi Badeniemu. Od 1832 roku Ruszcza i Przylasek Rusiecki  należały do Pawła Popiela i jego spadkobierców. W 1945 roku majątek upaństwowiono,  a grunty dworskie rozparcelowano.

  Prawdopodobnie aż do końca istnienia Rzeczypospolitej Krakowskiej osada  Przylasek  Rusiecki dzieliła losy Ruszczy jako część tej wsi. Odrębność ustrojową uzyskała bez wątpienia  zaraz po ponownym przyłączeniu w roku 1846 terenów byłej Rzeczypospolitej Krakowskiej  do zaboru austriackiego i utworzeniu galicyjskiego cyrkułu krakowskiego. Przylasek Rusiecki  uzyskał status gminy, od 1866 roku był gminą jednostkową należącą do powiatu krakowskiego  – stan ten przetrwał do czasów II Rzeczypospolitej, do roku 1933. W 1934 roku wieś   przemianowano na gromadę i włączono w skład gminy zbiorczej Ruszcza. Nie uległo to zmianie  w okresie okupacji niemieckiej, gdy wieś była częścią powiatu krakowskiego dystryktu  krakowskiego, jak też w okresie powojennej Rzeczypospolitej Polskiej i w pierwszych   latach  Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, do roku 1954, kiedy to Przylasek Rusiecki objęto  wielowioskową  gromadą Wyciąże, nadając mu status wsi (od 1958 roku stanowiącej sołectwo) od  tego samego, 1954 roku w powiecie proszowickim, od 1956 roku ponownie krakowskim – co  obowiązywało do 1972 roku.

  W roku 1973 wieś Przylasek Rusiecki wyłączona została ze struktury ustrojowej powiatu  krakowskiego i włączona do granic miasta Krakowa, do dzielnicy administracyjnej Nowa  Huta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej XVIII Nowa Huta.

 

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Przylasek Rusiecki, wieś, leży na lewym brzegu Wisły, która starem korytem odgranicza  ją na zachód od Woli Rusieckiej. Na wschód za moczarami leży druga część osady,  zwana Kępą Rusiecką, Przylasek Rusiecki z Kępą liczy 47 domów, 281 mieszkańców,  274 rzymsko-katolickich i 7 izraelitów (Kępa 8 domów i 48 mieszkańców). Niskie położenie  (195 m) i płaskie brzegi wystawia wieś na częste zalewy.

Ostatnia strona pochodzącego z 1867 roku wykazu obciążeń podatkowych rolników Przylasku Rusieckiego
wraz z oświadczeniem wójta gminy o publicznym obwieszczeniu tego wykazu
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T.Schn. 1316, s. 489)
Ostatnia strona pochodzącego z 1867 roku wykazu obciążeń podatkowych rolników Przylasku Rusieckiego wraz z oświadczeniem wójta gminy o publicznym obwieszczeniu tego wykazu (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T.Schn. 1316, s. 489)
Z działalności przedwojennej gminy Przylasek Rusiecki – dokument wydany w 1926 roku
w ramach rutynowej działalności władz gminnych
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/286/454, s. 7)
Z działalności przedwojennej gminy Przylasek Rusiecki – dokument wydany w 1926 roku w ramach rutynowej działalności władz gminnych (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/286/454, s. 7)
Z działalności powojennej gromady Przylasek Rusiecki – dokument wydany w 1951 roku
w ramach rutynowej działalności władz gromadzkich
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Gm. Ru. 34, s. 61)
Z działalności powojennej gromady Przylasek Rusiecki – dokument wydany w 1951 roku w ramach rutynowej działalności władz gromadzkich (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Gm. Ru. 34, s. 61)
Z Archiwum Wolnego Miasta Krakowa mapa powiązanych historycznie, w długich okresach także
administracyjnie, wsi Ruszcza i Przylasek Rusiecki, w oryginale wyrysowana w 1803 roku przez geometrę
Wincentego Malechowskiego, tu w kopii wykonanej przez Teofila Żebrawskiego w drugiej ćwierci XIX wieku
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/200/146)
Z Archiwum Wolnego Miasta Krakowa mapa powiązanych historycznie, w długich okresach także administracyjnie, wsi Ruszcza i Przylasek Rusiecki, w oryginale wyrysowana w 1803 roku przez geometrę Wincentego Malechowskiego, tu w kopii wykonanej przez Teofila Żebrawskiego w drugiej ćwierci XIX wieku (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/200/146)
(1855)
Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego
z lat 1855, 1927, 1947 i 1969
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. Gm. Ru. 13, s. 289;
sygn. 29/1112/132, nlb.)
(1855) Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego z lat 1855, 1927, 1947 i 1969 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. Gm. Ru. 13, s. 289; sygn. 29/1112/132, nlb.)
(1927)
Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego
z lat 1855, 1927, 1947 i 1969
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. Gm. Ru. 13, s. 289;
sygn. 29/1112/132, nlb.)
(1927) Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego z lat 1855, 1927, 1947 i 1969 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. Gm. Ru. 13, s. 289; sygn. 29/1112/132, nlb.)
(1947)
Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego
z lat 1855, 1927, 1947 i 1969
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. Gm. Ru. 13, s. 289;
sygn. 29/1112/132, nlb.)
(1947) Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego z lat 1855, 1927, 1947 i 1969 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. Gm. Ru. 13, s. 289; sygn. 29/1112/132, nlb.)
(1969)
Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego
z lat 1855, 1927, 1947 i 1969
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. Gm. Ru. 13, s. 289;
sygn. 29/1112/132, nlb.)
(1969) Odciski pieczęci urzędowych Przylasku Rusieckiego z lat 1855, 1927, 1947 i 1969 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/456/212, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. Gm. Ru. 13, s. 289; sygn. 29/1112/132, nlb.)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności