A+ A A-
Tom:
strona:

Powierzchnia miasta, zasada podziału terytorialnego i jego jednostki

Ostatnia istotna zmiana powierzchni Krakowa weszła w życie w roku 1973, nowo ukształtowane granice miasta uległy następnie korekcie, w wyniku której od 1986 r. obszar miasta wynosił 326,8 km² (w tymże 1986 r. liczba mieszkańców wynosiła ok. 743 650). Taka też powierzchnia miasta była aktualna w 1990 r. (z ok. 751 300 mieszkańcami) i stała się przedmiotem prac nad nowym jego podziałem wewnętrznym. Granice miasta okazały się stabilne, ich jedyna dotychczasowa korekta, w kategoriach ilościowych mało istotna, nastąpiła w 2013 r. – w jej wyniku Kraków zajmuje obszar 326,85 km² (liczba mieszkańców na dzień 31 grudnia 2017 r. wyniosła 767 350).

  W warunkach transformacji ustrojowej, otwierającej możliwości samostanowienia o ustroju miasta i przy świadomości szans rozwojowych dla Krakowa z tego faktu płynących, kwestia nowego podziału miasta wyszła daleko poza kategorie „optymalnego zarządzania miastem”, plasując się jako jeden z najistotniejszych elementów obudowywania i kształtowania samorządu miejskiego. Przywołajmy słowa prof. Jacka Purchli, naukowca i jednocześnie ówczesnego wiceprezydenta miasta, jednego z głównych twórców funkcjonalnej i strukturalnej koncepcji nowego podziału wewnętrznego Krakowa: Dzielnicowe dylematy Krakowa lat 1989– –1991 [wynikały] zarówno z procesu upodmiotowienia miasta i jego mieszkańców po upadku komunizmu w Polsce, jak i z próby powrotu do zakorzenionego w tradycji i pamięci jego mieszkańców systemu jednostek pomocniczych, mających zapewnić sprawne funkcjonowanie metropolii. Debata nad kształtem samorządu i nowym kształtem miasta toczyła się od jesieni roku 1989 na forum Krakowskiego Komitetu Obywatelskiego i zawiązanego wówczas Zespołu Ekspertów „Kraków”. I dalej: Dylematy związane z nowym podziałem administracyjnym Krakowa dyskutowane były na burzliwych posiedzeniach Komitetu Obywatelskiego zimą i wiosną 1990 roku. Komitet w tej sprawie wyraźnie się spolaryzował. Spór dotyczył losu czterech wielkich dzielnic, na które podzielono Kraków w roku 1973 (Purchla 2017, s. 21, 23). O tych pryncypialnych kwestiach, jak to, czy Kraków powinien być jedną gminą, czy związkiem 4 gmin zbudowanych na dotychczasowych 4 dzielnicach (w tym ostatnim kierunku co do zasady poszły warszawskie rozwiązania), jak i o przyjmowanych założeniach i drodze dochodzenia do końcowego kształtu podziału miasta, szerzej traktuje publikacja Jacka Purchli i przywołana tam literatura (wśród innych pozycji wydane w 1996 r., zawierające ważne dla obrazu tworzenia dzielnic samorządowych artykuły Vademecum radnego dzielnicy pod redakcją Kazimierza Trafasa, jednego z twórców ówczesnej reformy samorządowej na gruncie krakowskim).

  W sposób esencjonalny podstawy koncepcji wprowadzenia nowego podziału miasta, przyjęte kryteria tego podziału oraz tryb prac nad jego projektem wyłożono w uzsadanieniu do projektu przywołanej na wstępie uchwały Rady Miasta Krakowa wprowadzającej podział na 18 dzielnic miejskich. Uchwała ta wraz tym właśnie uzasadniem publikowana jest niżej, w podrozdz. Varia.

  W roku 2014 dokonano korekt granic dzielnic określonych w roku 1991. Zmiany wprowadzono uchwałami nr XCIX/1495-1512/14 Rady Miasta Krakowa z 12 marca 2014 r. w sprawie organizacji i zakresu działania…, wprowadzającymi równocześnie zmienione statuty dzielnic – załącznikami do tych statutów wyznaczono skorygowane granice każdej z dzielnic. Ukazywane w tym tomie granice dzielnic odnoszą sie właśnie do regulacji z 2014 r.

 

Aktualny podział Krakowa na 18 dzielnic a poprzedni podział miasta na 4 dzielnice z lat 1973–1991; linia
rozgraniczająca dawne dzielnice Śródmieście i Nowa Huta jedynie w szczegółach różni się od linii
rozgraniczającej aktualne Dzielnice II i III od Dzielnic XIV i XV
(na podkładzie planu Kraków Wydawnictwa Gauss s.c. w Krakowie, wydanie XIV – 2016/17 r.)
Aktualny podział Krakowa na 18 dzielnic a poprzedni podział miasta na 4 dzielnice z lat 1973–1991; linia rozgraniczająca dawne dzielnice Śródmieście i Nowa Huta jedynie w szczegółach różni się od linii rozgraniczającej aktualne Dzielnice II i III od Dzielnic XIV i XV (na podkładzie planu Kraków Wydawnictwa Gauss s.c. w Krakowie, wydanie XIV – 2016/17 r.)

Tereny 18 dzielnic Krakowa a tereny dawnych gmin katastralnych – por. zestawienie w tabeli poniżej
(na podkładzie mapy wykonanej wg danych z MSIP przez Miejski Zarząd Baz Danych w Krakowie)
Tereny 18 dzielnic Krakowa a tereny dawnych gmin katastralnych – por. zestawienie w tabeli poniżej (na podkładzie mapy wykonanej wg danych z MSIP przez Miejski Zarząd Baz Danych w Krakowie)

 

Dzielnica Obszar* Ludność** Tereny historyczne***

I

Stare Miasto

5,57 32 169 Kazimierz, Kleparz, Nowy Świat, Piasek, Śródmieście, Stradom, Wawel, Warszawskie (część), Wesoła (część), Krowodrza (fragment)

II

Grzegórzki

5,85 29 032 Grzegórzki, Dąbie (część), Olsza (część), Wesoła (część), Kazimierz (fragment), Warszawskie (fragment)

III

Prądnik Czerwony

6,44 46 747 Olsza (część), Prądnik Czerwony (część), Rakowice (część), Dąbie (fragment), Grzegórzki (fragment), Prądnik Biały (fragment), Warszawskie (fragment)

IV

Prądnik Biały

23,42 69 876 Bronowice Wielkie, Górka Narodowa, Prądnik Biały, Tonie, Witkowice, Prądnik Czerwony (część), Krowodrza (część), Bronowice Małe (fragment)

V

Krowodrza

5,62 30 401 Czarna Wieś, Nowa Wieś, Krowodrza (część), Łobzów (część)

VI

Bronowice

9,56 23 630 Bronowice Małe, Mydlniki, Łobzów (część), Chełm (fragment), Wola Justowska (fragment)

VII

Zwierzyniec

28,73 20 299 Bielany, Chełm, Olszanica, Półwsie Zwierzynieckie, Przegorzały, Wola Justowska, Zwierzyniec, Mydlniki (fragment)

VIII

Dębniki

46,19 60 944 Bodzów, Dębniki, Kostrze, Pychowice, Sidzina, Skotniki, Tyniec, Zakrzówek, Kobierzyn (część), Ludwinów (część), Borek Fałęcki (fragment)

IX

Łagiewniki– Borek Fałęcki

5,42 15 245 Borek Fałęcki (część), Jugowice (część), Łagiewniki (część), Kurdwanów (fragment), Podgórze (fragment)

X

Swoszowice

25,60 27 029 Kosocice, Libertów, Lusina, Opatkowice, Rajsko, Soboniowice, Swoszowice, Wróblowice, Zbydniowice, Borek Fałęcki (część), Kobierzyn (część), Kurdwanów (część), Jugowice (fragment), Piaski Wielkie (fragment)

XI

Podgórze Duchackie

9,54 53 410 Kurdwanów, Piaski Wielkie, Wola Duchacka (część), Łagiewniki (część), Kosocice (fragment), Podgórze (fragment), Prokocim (fragment), Rżąka (fragment), Swoszowice (fragment)

XII

Bieżanów–Prokocim

18,47 62 989 Bieżanów (część), Prokocim (część), Rżąka (część), Wola Duchacka (fragment)

XIII

Podgórze

25,67 35 763 Płaszów, Podgórze, Przewóz, Rybitwy, Bieżanów (część), Prokocim (część), Wola Duchacka (część), Ludwinów (fragment), Łagiewniki (fragment)

XIV

Czyżyny

12,26 28 291 Czyżyny, Łęg, Dąbie (część), Rakowice (część), Bieńczyce (fragment), Mogiła (fragment), Płaszów (fragment)

XV

Mistrzejowice

5,60 52 153 Mistrzejowice, Batowice (część), Dziekanowice (część), Prądnik Czerwony (część)

XVI

Bieńczyce

3, 70 41 735 Bieńczyce (część), Krzesławice (część), Mistrzejowice (fragment)

XVII

Wzgórza Krzesławickie

23,80 20 244 Grębałów, Kantorowice, Łuczanowice, Wadów, Węgrzynowice, Zesławice, Krzesławice (część), Lubocza (część), Ruszcza (część), Batowice (fragment), Mistrzejowice (fragment), Wróżenice (fragment)

XVIII

Nowa Huta

65,41 52 332 Branice, Grabie , Kościelniki, Mogiła, Pleszów, Przylasek Rusiecki, Przylasek Wyciąski, Wolica, Wróżenice, Wyciąże, Bieńczyce (część), Lubocza (część), Ruszcza (część), Czyżyny (fragment), Krzesławice (fragment), Przewóz (fragment), Wadów (fragment)
Łącznie: ~326,85 702 289**

 

* Powierzchni dzielnic według danych z Wydziału Geodezji UMK – stan na dzień 6 stycznia 2018 r.

** Liczba mieszkańców obejmuje osoby zameldowane na pobyt stały według danych z Wydziału Informatyki UMK – stan na dzień 6 stycznia 2018 r.

*** Dawne gminy katastralne oraz tereny przyłączone do miasta w latach 1973 i 1986; zastosowano rozróżnienia: nazwa terenu bez dodatkowego określenia oznacza cały teren lub cały teren bez fragmentu (fragmentów), nazwa z określeniem „część” oznacza dzielenie terenu w istotnych jego obszarach z inną dzielnicą (dzielnicami), nazwa terenu z określeniem „fragment” oznacza wycinek terenu o powierzchni niestanowiącej jego istotnej części.

 

 

Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności