Obszar miasta zarysowany był linią obwarowań miejskich (dzisiejszych Plant), jego powierzchnia po przyłączeniu do miasta ok. połowy XIV w. Okołu wynosiła wraz z Zamkiem niecałe 0,9 km². Jurysdykcja miasta nie rozciągała się jednak na teren Zamku, nie wchodził on w granice miasta. Na tak zakreślonym obszarze wytyczono 4 kwartały, zwane też wiertelami – części miasta mające ułatwiać organizowanie jego życia. Były to najstarsze, pierwotne dzielnice Krakowa. Różniące się charakterem od dzielnic późniejszych, jednak niestanowiące niczego innego niż sui generis dzielnice, specyficzne, ale stojące u początku historii krakowskich dzielnic.
Spoglądając na plan ówczesnego Krakowa z wyrysowanymi kwartałami, zasada podziału terytorium na cztery części jest czytelna: oto dwie linie, południkowa i równoleżnikowa, krzyżujące się w środku centralnego punktu miasta, czyli jego rynku. Linie te rozcinają ówczesny Kraków na cztery ćwiartki – kwartały. Biorąc za punkt wyjścia treść przywołanego wcześniej wpisu do księgi radzieckiej z 1396 r. oraz posiłkując się zestawieniami zamieszczonymi w pochodzących z wieków XVI–XVIII księgach rachunkowych szosu – podatku od domów ściąganego porządkiem kwartałów, można określić granice i powierzchnie tych kwartałów. I tak:
Kwartał Grodzki obejmował południowo-wschodnią i południową część Krakowa, wówczas w granicach wytyczonych murami obronnymi, obecnie Plantami. Zajmował połać Rynku Głównego przylegającą do ul. Grodzkiej, między wylotami ulic Brackiej i Siennej, oraz powierzchnię ograniczoną północną pierzeją ul. Siennej, wschodnią linią murów obronnych do południowych wylotów ulic Grodzkiej i Kanoniczej, zachodnią linią murów obronnych do ul. Franciszkańskiej, osią ul. Franciszkańskiej do ul. Brackiej oraz osią ul. Brackiej do Rynku Głównego.
Kwartał Rzeźniczy, zwany też Floriańskim, obejmował północno-wschodnią część Krakowa, wówczas w granicach wytyczonych murami obronnymi, obecnie Plantami. Zajmował połać Rynku Głównego przylegającą do ul. Floriańskiej, między wylotami ulic św. Jana i Siennej, oraz powierzchnię ograniczoną osią ul. św. Jana, północną i wschodnią linią murów obronnych do północnego wylotu ul. Siennej oraz północną pierzeją ul. Siennej do Rynku Głównego.
Kwartał Garncarski obejmował południowo-zachodnią część Krakowa, wówczas w granicach wytyczonych murami obronnymi, obecnie Plantami. Zajmował połać Rynku Głównego przylegającą do ul. św. Anny, między wylotami ulic Brackiej i Szewskiej, oraz powierzchnię ograniczoną osiami ulic Brackiej i Franciszkańskiej, zachodnią linią murów obronnych do zachodniego wylotu ul. Szewskiej oraz osią ul. Szewskiej do Rynku Głównego.
Kwartał Sławkowski obejmował północno-zachodnią część Krakowa, wówczas w granicach wytyczonych murami obronnymi, obecnie Plantami. Zajmował połać Rynku Głównego przylegającą do ul. Sławkowskiej, między wylotami ulic Szewskiej i św. Jana, oraz powierzchnię ograniczoną osią ul. Szewskiej, zachodnią i północną linią murów obronnych do północnego wylotu ul. św. Jana oraz osią ul. św. Jana do Rynku Głównego.
Do tak zakreślonych granic kwartałów w obrębie murów miejskich na zasadzie funkcjonalnej dołączano tereny położone na zewnątrz, wobec których miasto sprawowało jurysdykcję w określonym zakresie. Tereny te nie wchodziły w granice danego kwartału, lecz urzędnicy miejscy działający w jego ramach mieli przypisane sąsiadujące tereny pod swoją pieczę – w zakresie swojego działania. Przykładowo poborcy podatku szosowego (tzw. podymnego), pobierając podatek w danym kwartale, pobierali go również od domów położonych na zewnątrz murów, poza granicą swego kwartału, ale przypisanych w kwestii podatkowej do niego właśnie. Jak stwierdzono przy badaniu ksiąg tego podatku, to „przypisanie” było na przestrzeni dziejów zmienne, „płynne” pomiędzy kwartałami. Zresztą zauważyć należy, że ta zmienność nie dotyczyła tylko terenów zewnętrznych, lecz występowała w obrębie ścisłych granic miasta wytyczonych murami obronnymi. Dotyczyło to głównie Rynku, na którym w sprawie szosu różnie w różnych czasach przypisywano do kwartałów takie obiekty, jak Sukiennice, postrzygalnię między ulicami Sławkowską i św. Jana, Kramy Bogate czy Małą Wagę. Poza Rynkiem dotyczyło to również Arsenału u wylotu ul. św. Jana i bram miejskich stojących na granicach między kwartałami. Decydowały tu względy funkcjonalne aktualne w danym czasie, co nie miało znaczenia dla zasadniczej trwałości wytyczonych granic kwartałów w kształcie podanym wyżej, z liniami podziału krzyżującymi się w środku Rynku (miejsce to, w przejściu przez Sukiennice, nazywano Krzyżem; w 2007 r., w 750-lecie lokacji Krakowa na prawie niemieckim, w posadzce umieszczono tablicę z inskrypcją zaczerpniętą z tekstu Rocznika kapitulnego krakowskiego o poddaniu miasta w 1257 r. przepisom prawa magdeburskiego).
Jak wcześniej wskazano, podział miasta na kwartały zniesiony w kwietniu 1792 r. w tymże roku we wrześniu został przywrócony i przetrwał do marca 1794 r. Wiadomo, że w tym drugim, krótkim już okresie swojego obowiązywania, jego jednostki – kwartały, także miały przydzielone tereny zewnętrzne (wcześniej przyłączone do Krakowa, lecz w ramach rozporządzeń targowicy o powrocie do stanu sprzed Sejmu Czteroletniego na powrót samodzielne, choć po części pod jurysdykcją miasta). Bardziej szczegółowe zapisy w tym zakresie, które mogłyby umożliwić wytyczenie przybliżonych „zewnętrznych” granic kwartałów, poza murami miejskimi, nie zachowały się.
