A+ A A-
Tom:
strona:

Podzamcze

Jurydyka na dobrach królewskich zarządzanych przez wielkorządcę krakowskiego – stąd też nazywana była „Wielkorządami”. Obejmowała dwie jednostki terytorialne: Podzamcze, leżące pod bramą Poboczną, zatem przylegające do murów Krakowa i obwarowań Wawelu, oraz Rybaki, zajmujące wąski pas ziemi rozciągający się nad Wisłą, od Grobli po Stradom. Jej początki nie są znane, w dokumencie lustracji dóbr wielkorządowych odnotowano, że w roku 1568 było tam dwadzieścia domów odprowadzających czynsz i inne opłaty (między innymi piwowar, postrzygacz sukna i przekupka sprzedająca warzone jedzenie). Część mieszkańców trudniła się rybactwem; w 1706 roku wielkorządca krakowski uregulował stosunki między mieszkańcami Podzamcza i tej części Zwierzyńca, która podlegała wielkorządom, w kwestii połowu ryb. Na terenie jurydyki były ulokowane dość liczne dwory dostojników królewskich, podlegających innej jurysdykcji, jak też obiekty służące zamkowi (wozownie, stajnie, pralnie itd.) wraz z ich obsługą podległą władzy zamkowej. Mieszkańcy Podzamcza, zajmujący tereny leżące w gestii wielkorządowej, posiadali swój urząd wójtowsko-ławniczy, jednak informacje o nim są szczątkowe. Zachował się ślad z lat osiemdziesiątych XVII wieku, później urząd ten musiał zostać zniesiony, skoro w roku 1706 wielkorządca krakowski na wniosek mieszkańców reaktywował władze jurydyki obejmującej Podzamcze, Rybaki i część Zwierzyńca, ustanawiając jednocześnie wójta i ławników. Jurydyka ta, jak i inne, musiała zaniknąć wraz z przemianami ustrojowymi końca XVIII wieku, jej obszar wszedł w granice Krakowa formalnie najpóźniej w 1801 roku.

Dokumenty w sprawach jurydyki pieczętowane były przez wielkorządcę krakowskiego – tu pieczęć jednego z jedenastowiecznych wielkorządców,
Bodzanty, z dokumentu wystawionego w 1375 roku (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 63)
Dokumenty w sprawach jurydyki pieczętowane były przez wielkorządcę krakowskiego – tu pieczęć jednego z jedenastowiecznych wielkorządców, Bodzanty, z dokumentu wystawionego w 1375 roku (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 63)
Z Inwentarza Wielkorządów Krakowskich z 1739 roku: początkowy fragment otwierający spis dotyczący
jurydyki Podzamcze (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. IT 57, s. 174)
Z Inwentarza Wielkorządów Krakowskich z 1739 roku: początkowy fragment otwierający spis dotyczący jurydyki Podzamcze (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. IT 57, s. 174)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności