A+ A A-
Tom:
strona:

Płaszów

Wieś królewska-wielkorządowa położona na terenie prawobrzeżnego starorzecza Wisły, naprzeciwko Dąbia. Pierwotnie, do około 1160 roku, należała do rodu Awdańców, następnie do wieku XIII była własnością klasztoru Norbertanek na Zwierzyńcu. W wieku XIV i do początku XV była z kolei w rękach rycerskich, między innymi rodu Rawiczów. W 1421 roku Władysław Jagiełło przeniósł Płaszów z prawa polskiego na magdeburskie, a w roku 1428 zakupił tę wieś za 500 grzywien, wytyczając ulicowy przebieg zabudowy, wzdłuż dzisiejszej ulicy Szklarskiej. Przez wieki XV i XVI Płaszów pozostawał w rękach królewskich pod administracją wielkorządową. W wiekach XVII i XVIII wieś nadal posiadała status wielkorządowy, choć pojawiały się tam także własności niekrólewskie. Miasto Kazimierz posiadało w Płaszowie folwark Okop (w rejonie obecnej ulicy Koszykarskiej), łąki i dużą cegielnię przy granicy z Zabłociem. Był tam też z początkiem XIX wieku spory zespół dworski, znajdujący się w prywatnych rękach. Podległość wielkorządom sprzyjała pozycji mieszkańców – chłopi byli zwolnieni z większości świadczeń poza czynszami, zbieraniem siana i czyszczeniem sadzawek królewskich. Mieli zorganizowany samorząd w postaci wójta i ławy; najstarszego wójta na urzędzie odnajdujemy w roku 1584. W XIX wieku wyodrębniły się dwie części Płaszowa: Płaszów Wielki w zachodniej części i Płaszów Mały zwany Lasem, oddzielone przysiółkiem Lasek. W roku 1902 w gminie były sto sześćdziesiąt trzy domy mieszkalne, sto piętnaście zabudowań gospodarczych, dwie cegielnie, dwie fabryki dachówek i cegieł, fabryka gipsu i fabryka elektryki. Miał tam powstać port rzeczny. Gminę zamieszkiwało około półtora tysiąca osób. Po wielu oporach ze strony gminy, z opóźnieniem w stosunku do innych gmin, w roku 1912 Płaszów został włączony do Wielkiego Krakowa, tworząc administracyjnie obwód V miasta (wraz z przyłączonym w 1915 roku Podgórzem), katastralnie natomiast XIX dzielnicę miasta.

Metalowy tłok pieczętny używany przez gminę w okresie autonomicznym – lustrzane odbicie
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 266)
Metalowy tłok pieczętny używany przez gminę w okresie autonomicznym – lustrzane odbicie (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 266)
Dokument wydany w 1661 roku w Warszawie przez Jana Kazimierza, potwierdzający akt wydany w 1422 roku w Krakowie,
mocą którego Gniewosz z Dalowic, podstoli krakowski, i Elżbieta z Płaszowa, jego żona, sprzedali kmieciom płaszowskim
wszystkie place z domami za 3 grzywny pod warunkiem płacenia pewnych czynszów rocznych oraz uwolnili ich od pracy
na rzecz właścicieli wsi, z wyjątkiem koszenia jednej łąki; dokument opatrzony w pieczęć większą koronną
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 793)
Dokument wydany w 1661 roku w Warszawie przez Jana Kazimierza, potwierdzający akt wydany w 1422 roku w Krakowie, mocą którego Gniewosz z Dalowic, podstoli krakowski, i Elżbieta z Płaszowa, jego żona, sprzedali kmieciom płaszowskim wszystkie place z domami za 3 grzywny pod warunkiem płacenia pewnych czynszów rocznych oraz uwolnili ich od pracy na rzecz właścicieli wsi, z wyjątkiem koszenia jednej łąki; dokument opatrzony w pieczęć większą koronną (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 793)
Z protokołów obrad rady gminnej Płaszowa z lat 1867–1909: odcisk pieczęci urzędowej Płaszowa używanej
przed sporządzeniem nowego tłoku pieczętnego, wyżej prezentowanego, a następnie równolegle z nową pieczęcią
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. GmP X-2, s. 37)
Z protokołów obrad rady gminnej Płaszowa z lat 1867–1909: odcisk pieczęci urzędowej Płaszowa używanej przed sporządzeniem nowego tłoku pieczętnego, wyżej prezentowanego, a następnie równolegle z nową pieczęcią (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. GmP X-2, s. 37)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności