Lubocza

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie w północno-wschodniej części miasta  Krakowa, około 11 km od jego centrum, przy starym gościńcu do Nowego Brzeska  (dzisiejsze ulice Darwina i Lubocka), sąsiadująca z Prusami, Łuczanowicami,  Wadowem, Branicami, Pleszowem, Mogiłą, Krzesławicami, Grębałowem i Kantorowicami.

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1254 roku, nazwa wsi odnotowana  w brzmieniu Lubothca. W innych dawnych zapiskach: Lubocza (1337), Lupocza (1390), Lubcza  (1400), Livbocza (1443), Lubocza (1470), Lyvbcza (1529). Nazwa wsi prawdopodobnie  pochodzi od nazwy osobowej z podstawą „Lubo-”.

  Wieś należała do parafii pw. św. Wincentego w Pleszowie. W godle umieszczonym na  pieczęci  z połowy XIX wieku postać biskupa z kielichem, w godle z okresu II Rzeczypospolitej  orzeł z tarczą, na której skrzyżowane narzędzia pracy – kosa i cep.

  Lokacji Luboczy na prawie magdeburskim dokonano w 1276 roku, za panowania króla  Bolesława Wstydliwego. Wytyczono wówczas centrum w rejonie dzisiejszej ulicy Lubockiej  oraz dokonano łanowego rozłogu pól. Sołectwo umiejscowiono między dzisiejszymi ulicami  Niewielką i Rowida. W 1788 roku wzmiankowano folwark i dwór klasztorny założony  na  terenie dawnego sołectwa. W połowie XIX wieku odnotowywano nazwy pól i rejonów wsi:  Plac Miejscowy, Klyn, Zaogrodzie, Pod Ruszcze, Zagaje, Załące.

  Historycznie wieś była własnością duchowną, znajdowała się w rękach klasztoru Norbertanek  ze Zwierzyńca. Własność ta potwierdzona została już w roku 1254 przez Bolesława Wstydliwego,  norbertanki utrzymały ją do 1945 roku. W wiekach XV–XVII mniejsza część wsi stanowiła  własność szlachecką. W drugiej połowie XVI wieku wieś dzierżawił Erazm Czeczotka-  -Tłokiński, rajca i burmistrz Krakowa, znany jako „krwawy burmistrz”. Na początku XX  wieku  w centrum wsi wybudowano kaplicę, która zachowała się do dzisiaj. W 1928 roku norbertanki  założyły w Luboczy ochronkę jako wotum dziękczynne za przywrócenie własności wsi czasowo  przewłaszczonej na rzecz wieloletnich dzierżawców, Grzymków. W roku 1936 wybudowano na  terenie Luboczy Dom Ludowy, w 1946 roku wieś została zelektryfikowana.

  Przed trzecim rozbiorem gromada Lubocza należała do powiatu krakowskiego, po roku 1795 znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule krakowskim. W 1815 roku wieś weszła w granice Rzeczypospolitej Krakowskiej jako gromada w składzie gminy obwodowej Kościelniki, od roku 1838 dystryktu Mogiła. W roku 1846 wieś powróciła jako gromada (od 1856 roku gmina) pod zabór austriacki. W latach 1866–1933 wieś miała status gminy jednostkowej w ramach powiatu krakowskiego. Od roku 1934 dotychczasowa gmina Lubocza przekształcona została w gromadę Lubocza w ramach gminy zbiorczej Mogiła. W takiej pozycji ustrojowej wieś pozostawała w latach 1939–1945 w okupacyjnym departamencie i powiecie krakowskim Generalnego Gubernatorstwa.

  W roku 1951 znajdująca się nadal w gminie Mogiła powiatu krakowskiego gromada Lubocza włączona została do granic Krakowa jako LX dzielnica katastralna położona w nowo utworzonej dzielnicy administracyjnej Nowa Huta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej XVII Wzgórza Krzesławickie.

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Lubocza, wieś w równinach powiatu krakowskiego, w klinie utworzonym przez gościńce z Krakowa do Proszowic i z Krakowa do Nowego Brzeska w Królestwie polskiem, należy do parafii w Pleszowie. Liczy 546 mieszkańców rzymsko-katolickich i ma szkołę ludową jednoklasową o dwóch nauczycielach. Obszar większy posiadłości jest własnością pp. norbertanek na Zwierzyńcu, wynosi obszaru 635 [morgów] roli w ogóle.