Krzesławice

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie w północno-wschodniej części miasta  Krakowa, około 9 km od jego centrum, nad rzeką Dłubnią, sąsiadująca z Zesławicami,  Grębałowem, Luboczą, Mogiłą i Bieńczycami.

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1198 roku, nazwa wsi odnotowana w brzmieniu  Gorezlauice. W innych dawnych zapiskach: Caslauic (1228), Creszlawici (1288), Krzeczlauice (1354),  Crzeczslawicze (1465), Krzeslawicze (1470). Nazwa wsi wywodzi się od nazwy osobowej „Krzesław”.    Wieś należała do parafii pw. św. Wincentego w Pleszowie. W godle umieszczonym na  pieczęci z pierwszej połowy XIX wieku przedstawienie włościanina z cepem.

  Nieznana z daty lokacja wsi na prawie niemieckim wytyczyła jej centrum w rejonie dzisiejszej  ulicy Wańkowicza, dokonano też wówczas łanowego rozłogu pól. W XV wieku wzmiankowano  na terenie Krzesławic dwór nad Dłubnią i karczmę przy gościńcu. W XIX wieku odnotowywano  nazwy pól i rejonów wsi: Podługnie, Prasow, Łysa Góra, Zagórze, Podedworze.

  Historycznie wieś była własnością mieszaną. Przed 1228 rokiem znajdowała się w rękach rycerza  Budziwoja (lub Bożywoja), który podarował ją klasztorowi Bożogrobców w Miechowie, na  przełomie wieków XIII i XIV oddana w zastaw mieszczanom krakowskim Jaśkowi i Walterowi, po  buncie wójta Alberta w 1312 roku przejęta przez Władysława Łokietka, który przywrócił jej własność  miechowskim bożogrobcom. W 1360 roku odnotowana jako uposażenie szpitala św. Jadwigi  na Stradomiu, następnie ponownie powróciła do bożogrobców. W drugiej połowie XVIII wieku  Krzesławice należały do Akademii Krakowskiej, w 1788 roku zakupił je Hugo  Kołłątaj, który  utworzył tam kompanię solną. W 1822 roku wieś znajdowała się w rękach Kirchmayerów – Jan  Kanty Kirchmayer wzniósł w niej w 1826 roku nowy dwór, który przetrwał do naszych czasów.  W 1876 roku dwór ten z majątkiem zakupił Jan Matejko, przebudował go i urządził tam pracownię,  w której powstało wiele dzieł (w tle obrazu Rzeczypospolita Babińska widoczny jest  ogród  dworski w Krzesławicach, do obrazu Kościuszko pod Racławicami pozowali krzesławiccy chłopi).

  Przed trzecim rozbiorem gromada Krzesławice należała do powiatu krakowskiego, po  roku 1795 znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule krakowskim. W 1815 roku wieś  weszła w granice Rzeczypospolitej Krakowskiej jako gromada w składzie gminy obwodowej  Kościelniki, od roku 1838 dystryktu Mogiła. W roku 1846 wieś powróciła jako gromada (od  1856 roku gmina) pod zabór austriacki. W latach 1866–1933 wieś miała status gminy  jednostkowej  w ramach powiatu krakowskiego. W roku 1934 dotychczasowa gmina Krzesławice  przekształcona została w gromadę Krzesławice w ramach gminy zbiorczej Mogiła. W  takiej  pozycji ustrojowej wieś pozostawała w latach 1939–1945 w okupacyjnym departamencie  i powiecie krakowskim Generalnego Gubernatorstwa.

  W roku 1951 znajdująca się nadal w gminie Mogiła powiatu krakowskiego gromada  Krzesławice włączona została do granic Krakowa jako LVIII dzielnica katastralna położona  w nowo utworzonej dzielnicy administracyjnej Nowa Huta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej XVII Wzgórza  Krzesławickie.

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Krzesławice, wieś, na lewym brzegu potoku Dłubni, po północnej stronie gościńca Kraków–  –Cło. W roku 1869 mieszkańców było 468 (235 mężczyzn, 233 kobiety). Zabudowań  wiejskich 55, dworskich 7, razem 62 (1860 rok). Była to własność probostwa miechowskiego  już w roku 1402. W roku 1677 z powodu szkód wyrządzonych przez Dłubnię w polach tej  wsi, klasztor mogilski, wynagradzając je, odstąpił temu probostwu łąkę Blecharkę.