A+ A A-
Tom:
strona:

Grzegórzki

Wieś miejska krakowska, początkowo, w XI wieku, prawdopodobnie była własnością duchowną jako uposażenie klasztoru tynieckiego, następnie w rękach rycerskich, być może Toporczyków, na przełomie XII i XIII wieku – Spycymirów, w drugiej połowie XIV wieku – Borków. Miasto Kraków nabyło wieś Grzegórzki w 1388 roku od Jana Borka młodszego, późniejszego rajcy i burmistrza krakowskiego, i jego brata Piotra, synów Jana Borka starszego, stolnika sandomierskiego, także rajcy i burmistrza krakowskiego. Odtąd była stałą własnością miasta, położoną na terenie lewego starorzecza Wisły, w rejonie dzisiejszych ulic Grzegórzeckiej i Śniadeckich, Ogrodu Botanicznego, ulic Kordylewskiego i Wandy oraz dawnego koryta Wisły (obecnie ulica Daszyńskiego). Osią była dzisiejsza ulica Grzegórzecka. Miasto prowadziło przez wieki jednolitą politykę gospodarowania wsią, sprzedając ją z prawem wykupu lub wydzierżawiając, co czyniono zwykle w parze ze wsią Dąbie. Była to intratna dzierżawa, skoro często brali ją rajcowie-burmistrzowie krakowscy (wśród nich Jan Teschner, Piotr Tarnow i Jan Wierzynek starszy w połowie XV wieku, Piotr Morsztyn, Jan Morsztyn starszy, Jan Konopnicki i Mikołaj Baranowski w pierwszej połowie XVI wieku, Stanisław Cyrus Lantman, Marcin Urbankowicz w drugiej połowie tegoż wieku, Hieronim Bełza z początkiem kolejnego wieku). Łączono to niekiedy ze specjalnymi świadczeniami na rzecz miasta, przykła-dowo w XVIII wieku poddani Grzegórzek zajmowali się sprzątaniem Krakowa. Brak informacji o istnieniu w gminie samorządu, grzegórzeccy wójtowie i ława sądowa pojawiają się dopiero z końcem XVIII wieku. W XIX wieku Grzegórzki stały się częścią podmiejskiej gminy Piaski, o wspólnych władzach; z czasem te dwie jednostki zespoliły się w jedną. W ramach Rzeczypospolitej Krakowskiej w 1838 roku Grzegórzki i Piaski zostały włączone do granic Krakowa, tworząc samodzielnie Cyrkuł III; rozwiązanie to przetrwało jedynie do 1853 roku, gdy stały się znowu odrębne od miasta. Gmina liczyła sobie w 1902 roku około trzech i pół tysiąca mieszkańców, zlokalizowanych na jej terenie było sto czterdzieści jeden domów mieszkalnych i pięćdziesiąt cztery zabudowania gospodarcze oraz szereg dużych zakładów, wśród nich fabryka Peterseima i zakłady Zieleniewskiego działające w przemyśle maszynowym. W roku 1910 w ramach projektu Wielkiego Krakowa nastąpiło trwałe włączenie gminy, pod skróconą nazwą Grzegórzki, w granice miasta, do nowo powstałego IV obwodu administracyjnego; Grzegórzki stały się też XIX dzielnicą katastralną miasta.

Metalowy tłok pieczętny używany przez gminę w okresie autonomicznym – lustrzane odbicie
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 359)
Metalowy tłok pieczętny używany przez gminę w okresie autonomicznym – lustrzane odbicie (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 359)
Dokument wydany w 1388 roku w Krakowie przez ławników krakowskich, w którym oznajmiają oni,
że Piotr i Jan, synowie Jana Borka, stolnika sandomierskiego, krakowskiego rajcy i burmistrza,
sprzedali wobec sądu ławniczego miastu Krakowowi wieś Grzegórzki i młyn położony obok kościoła św. Mikołaja
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 89)
Dokument wydany w 1388 roku w Krakowie przez ławników krakowskich, w którym oznajmiają oni, że Piotr i Jan, synowie Jana Borka, stolnika sandomierskiego, krakowskiego rajcy i burmistrza, sprzedali wobec sądu ławniczego miastu Krakowowi wieś Grzegórzki i młyn położony obok kościoła św. Mikołaja (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 89)
Tłok pieczętny gminy Grzegórzki używany w okresie przedautonomicznym –
lustrzane
odbicie (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 511)
Tłok pieczętny gminy Grzegórzki używany w okresie przedautonomicznym – lustrzane odbicie (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. T 511)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności