Górka Narodowa

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie w północnej części miasta Krakowa,  około 4 km od jego centrum, sąsiadująca z Witkowicami, Prądnikiem Czerwonym  i Prądnikiem Białym. Szczególnie powiązana z Witkowicami, także administracyjnie,  o czym dalej.

  W najstarszej znanej wzmiance z 1398 roku nazwa zapisana w brzmieniu Gorky. W późniejszych  dokumentach w brzmieniach: Gorka (1423), także Gorka Minor (Górka Mniejsza),  Górka Narodowa (1822). Nazwa wsi o charakterze topograficznym, pochodząca od ukształtowania terenu.

  Wieś nieprzerwanie do 1925 roku należała do parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi  Panny w Zielonkach, od 1924 roku przejściowo do ekspozytury parafii pw. św. Mikołaja  w Krakowie, następnie do parafii pw. Pana Jezusa Dobrego Pasterza w Prądniku Czerwonym.

  Po nieznanej z daty lokacji wytyczone zostało centrum wsi w rejonie dzisiejszej ulicy  Dożynkowej. W połowie XIX wieku odnotowywano rejony wsi: Zawodzie i Gajszcza,  pod koniec tegoż wieku odnotowywano nazwy tamtejszych pól: Zasionki, W Utłokach (czyli  „na ugorze”), Pod Bularnią (od młyna Bularnia nad Białuchą).

  Historyczna własność kościelna – nieprzerwanie w rękach kapituły krakowskiej co najmniej  od roku 1462. Stanowiła odrębną prebendę zwaną Górecką. W XV wieku  wzmiankowane  zostały karczma i zespół dworski należący do kapituły. W roku 1804 wieś przeszła na  własność skarbu państwa i tą drogą w ręce kolejnych dzierżawców tam gospodarujących – wśród nich w latach 1836–1845 był historyk i prawnik Antoni Zygmunt Helcel, fundator  między innymi „domu ubogich” przy dzisiejszej ulicy Helclów w Krakowie i kaplicy na cmentarzu  Rakowickim; zbudował też w Górce Narodowej murowany pałacyk.

  Przed trzecim rozbiorem gromada Górka należała do powiatu krakowskiego, po roku  1795  znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule krakowskim. Od roku 1815 znajdowała  się w Rzeczypospolitej Krakowskiej ze statusem gromady, w ramach gminy okręgowej Modlnica,  od 1838 roku w ramach dystryktu Balice. Po upadku Rzeczypospolitej Krakowskiej powróciła  jako gromada (od 1856 roku gmina) pod zabór austriacki. W roku 1866 Górka znalazła się  w obszarze nowo utworzonego powiatu krakowskiego, stanowiąc gminę jednostkową, jednak  od roku 1871 wieś wcielona została do wspólnej gminy wielowioskowej Prądnik Biały  złożonej z wsi: Prądnik Biały, Witkowice i Górka Narodowa. Z tej gminy w roku 1902 wystąpiły  Witkowice i Górka Narodowa, tworząc wspólną gminę dwuwioskową Witkowice z Górką  Narodową. Stan ten przetrwał do 1934 roku, kiedy to Witkowice i Górka Narodowa, tym  razem jako wspólna gromada, weszły w skład gminy zbiorczej Zielonki.

  W roku 1941 znajdująca się w okupacyjnym departamencie i powiecie krakowskim Generalnego  Gubernatorstwa Górka Narodowa (licząca wówczas wraz z Witkowicami 4,52 km²,  w tym Górka Narodowa 1,49 km², i 3850 mieszkańców) włączona została do granic Krakowa,  do jego VIII obwodu administracyjnego, jako XL dzielnica katastralna.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej IV Prądnik Biały.

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902: 

Prądnik Biały z Górką Narodową i Witkowicami, rozległa wieś, powiat krakowski, przy  gościńcu z Krakowa do granicy królestwa polskiego, w równinie glinkowej urodzajnej, o nieznacznych  wzniesieniach. Obszar wsi przepływa strumień Prądnik alias Białucha. Przeważnie  nad tym potokiem ciągną się chaty włościańskie, nad nim też stoją zielenią otoczone  dworki:  Górka Narodowa i Witkowice. Wieś składa się z trzech odrębnych grup chat, liczących  razem 101 domów, z czego przypada na Górkę 25. Obszary dworskie mają w Górce 4  domy.