A+ A A-
Tom:
strona:

Biskupie

Jurydyka stanowiąca własność biskupstwa krakowskiego, położona na północ od murów miejskich Krakowa, wzdłuż dzisiejszej ulicy Krowoderskiej, po plac Biskupi i okolice klasztoru Wizytek. Od wschodniej strony graniczyła ulicą Długą z Kleparzem. Biskupie jako osada-folwark biskupów występuje już w XV wieku, jako jurydyka w XVI wieku. Jan Długosz wymienia tam w tym okresie dwadzieścia siedem zagród i dziesięć ogrodów. Mieszkańcy trudnili się rzemiosłem i ogrodnictwem, z czasem wyspecjalizowali się w wypieku chleba i sprzedawaniu go w Krakowie. Mieszkała tam także służba pałacu biskupiego. W miarę rozrastania się tej jednej z największych pod względem powierzchni krakowskich jurydyk ukształtowało się rozróżnienie na Biskupie Stare i Biskupie Nowe, mające znaczenie topograficzne. Władzę właścicielską biskupów sprawowali w jurydyce włodarze. Już co najmniej od 1543 roku działał tam samorząd – urząd wójtowski i siedmioosobowa ława, której starszy był jednocześnie zastępcą wójta. Odwołania od orzeczeń wójtowsko-ławniczych rozpatrywał włodarz biskupi. Zachowało się kilka ordynacji dla mieszkańców, regulujących ich prawa i obowiązki, między innymi: z 1598 roku z nadania kardynała Jerzego Radziwiłła, z 1619 roku ustanowiona przez biskupa Marcina Szyszkowskiego i z roku 1730 sformułowana przez biskupi sąd komisarski. Biskupie było jedną z dwóch (obok Pędzichowa) jurydyk, w której obowiązywały roboty pańszczyźniane w postaci koszenia siana na polach biskupiego Prądnika – dopiero w 1741 roku kardynał Jan Aleksander Lipski zwolnił mieszkańców z powinności pańszczyzny na rzecz czynszu gruntowego. Z końcem XVIII wieku Biskupie liczyło około czterystu osiemdziesięciu mieszkańców w około trzydziestu domach. W tym czasie planowano utworzenie przy dworze biskupim w Prądniku Białym miasteczka Stanisławów, w którego granicach miał się znaleźć teren jurydyki Biskupie. Miasteczko nie powstało, a Biskupie wraz z innymi jurydykami zostało przyłączone do Krakowa.

Pieczęć wójtowsko-ławnicza jurydyki Biskupie z dokumentu wydanego w 1605 roku przez wójta i ławników biskupskich w sprawie sprzedaży
domu przez Jana Witowskiego zwanego Praga, późniejszego wójta jurydyki: w centrum pieczęci postać św. Stanisława w stroju pontyfikalnym
z pastorałem w lewej ręce, prawą ręką błogosławiącego półpostać Piotrowina wychylającego się z grobu z rękami złożonymi do modlitwy
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Aug. 215)
Pieczęć wójtowsko-ławnicza jurydyki Biskupie z dokumentu wydanego w 1605 roku przez wójta i ławników biskupskich w sprawie sprzedaży domu przez Jana Witowskiego zwanego Praga, późniejszego wójta jurydyki: w centrum pieczęci postać św. Stanisława w stroju pontyfikalnym z pastorałem w lewej ręce, prawą ręką błogosławiącego półpostać Piotrowina wychylającego się z grobu z rękami złożonymi do modlitwy (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Aug. 215)
Dokument wydany w 1728 roku w Krakowie, w którym biskup krakowski Konstanty Felicjan Szaniawski powtarza akt z 1721 roku, polecający
biskupiemu włodarzowi, aby zgłaszającym się przybyszom oddawał opuszczone przez właścicieli place na Biskupiu Starym celem ich zabudowania,
za czynszem dla biskupa; na zbliżeniu przywieszona do tego dokumentu pieczęć biskupia – osobistymi pieczęciami biskupi, jako właściciele
jurydyki, opatrywali dotyczące jej dokumenty (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 831)
Dokument wydany w 1728 roku w Krakowie, w którym biskup krakowski Konstanty Felicjan Szaniawski powtarza akt z 1721 roku, polecający biskupiemu włodarzowi, aby zgłaszającym się przybyszom oddawał opuszczone przez właścicieli place na Biskupiu Starym celem ich zabudowania, za czynszem dla biskupa; na zbliżeniu przywieszona do tego dokumentu pieczęć biskupia – osobistymi pieczęciami biskupi, jako właściciele jurydyki, opatrywali dotyczące jej dokumenty (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 831)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności