A+ A A-
Tom:
strona:

Wróżenice

Zobacz również

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie we wschodniej części miasta Krakowa,  około 17 km od jego centrum, nad Potokiem Kościelnickim, sąsiadująca z Węgrzynowicami,  z leżącymi do dziś poza granicą Krakowa Krzysztoforzycami, Karniowem,  Czulicami i Tropiszowem (w tym ostatnim przypadku była to granica między Galicją  a Królestwem Polskim – kongresowym) oraz z Kościelnikami (od 1973 roku z Krakowem).

  We wzmiance pochodzącej z 1294 roku nazwa wsi zapisana w brzmieniu Wrolnicza.  W innych dawnych zapiskach: Wroznicza (1319), Wrozenycze (1470). Nazwa wsi wywodzi  się od nazwy osobowej „Wrożyna”.

  Wieś podległa parafii pw. św. Wojciecha w Pobiedniku, od czasu rozbiorów parafii pw.  św. Mikołaja  w Czulicach. W godle na pieczęci z połowy XIX wieku przedstawienie frontonu kościoła.

  Wróżenice lokowane zostały na prawie niemieckim w 1294 roku za zezwoleniem króla  czeskiego Wacława II, przywilej lokacyjny powtórnie wydany w 1319 roku przez Władysława  Łokietka. Wytyczono wówczas centrum wsi w rejonie dzisiejszych ulic Wróżenickiej i Ostrówka.  W XV wieku w rejonie tej drugiej wzmiankowano folwark klasztorny. W XIX wieku odnotowywano  nazwy pól i rejonów wsi: Pod Wsią, Pod Lasem.

  Historycznie wieś była własnością duchowną. Pod koniec XIII wieku należała do klasztoru  Cystersów w Henrykowie. Prawdopodobnie już w połowie XV wieku Wróżenice były własnością  klasztoru Cystersów mogilskich, w 1581 roku odnotowano, że stanowiły uposażenie opata  mogilskiego. W okresie międzywojennym należały do kardynała Adama Stefana Sapiehy. W latach  50. XX wieku na terenach byłego folwarku uruchomiono Państwowe Gospodarstwo Rolne.  Przed rozbiorami gromada Wróżenice należała do powiatu proszowickiego, po roku 1795  znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule krakowskim. Po epizodzie przynależności do  Księstwa Warszawskiego, od 1815 roku, w Rzeczypospolitej Krakowskiej jako gromada w gminie  okręgowej Kościelniki, od 1838 roku w dystrykcie Mogiła. W roku 1846 wieś powróciła jako  gromada (od 1856 roku gmina) pod zabór austriacki. Od 1866 roku Wróżenice miały status  gminy jednostkowej, należały do powiatu krakowskiego – stan ten przetrwał do czasów II Rzeczypospolitej,  do roku 1933. W 1934 roku wieś przemianowana została na gromadę i włączona  w skład gminy zbiorczej Ruszcza. Nie uległo to zmianie (także w okresie okupacji  niemieckiej)  do roku 1954, kiedy to Wróżenice objęto wielowioskową gromadą Czulice, nadając  im status wsi  (od 1958 roku stanowiącej sołectwo); w 1960 roku wieś Wróżenice zaliczono w skład  gromady  Wyciąże. Obowiązywało to do 1972 roku, kiedy z mocą od 1973 roku Wróżenice  podporządkowano  nowo utworzonej gminie Kocmyrzów-Luborzyca, nadal ze statusem wsi-sołectwa.

  W roku 1986 wieś Wróżenice wyłączona została ze struktury ustrojowej powiatu krakowskiego  i włączona do granic miasta Krakowa, do dzielnicy administracyjnej Nowa Huta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej XVIII Nowa Huta.

 

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Wróżenice, wieś na granicy Królestwa. Składa się z 36 domów i 212 mieszkańców  (106 mężczyzn i 106 kobiet) rzymsko-katolickich. Posiadłość tabularna [dworska] jest  uposażeniem probostwa w Mogile. Wieś ta była własnością klasztoru w Mogile. Cztery  łany kmiece dawały czynszu po grzywnie, 60 jaj i dwa koguty, dwa dni robocizny na tydzień.  Osep [podatek feudalny w zbożu] po 2 miary żyta i jedna owsa, tudzież 4 grosze.  Czterech zagrodników z rolami dawało dziesięcinę do Pobiednika, karczma płaciła czynszu  1 grzywnę. Role kmiece dawały dziesięcinę wartości od 5 do 12 grzywien kościołowi  w Pobiedniku.

Dokument wydany w 1294 roku w Krakowie, mocą którego Wacław, król czeski, książę krakowski i sandomierski, pozwolił
klasztorowi Cystersów w Henrykowie lokować ich wsie Wróżenice, Glew i Glewiec na prawie niemieckim i uwolnił je od
ciężarów prawa polskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Wróżenice”
(Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, sygn. dypl. perg. 43)
Dokument wydany w 1294 roku w Krakowie, mocą którego Wacław, król czeski, książę krakowski i sandomierski, pozwolił klasztorowi Cystersów w Henrykowie lokować ich wsie Wróżenice, Glew i Glewiec na prawie niemieckim i uwolnił je od ciężarów prawa polskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Wróżenice” (Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, sygn. dypl. perg. 43)
Dokument wydany w 1319 roku w Krakowie, mocą którego Władysław, książę krakowski i sandomierski, pozwolił
klasztorowi Cystersów w Henrykowie lokować ich wsie Wróżenice, Glew i Glewiec na prawie niemieckim, a osadników
uwolnił od ciężarów prawa polskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Wróżenice”
(Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, sygn. dypl. perg. 52)
Dokument wydany w 1319 roku w Krakowie, mocą którego Władysław, książę krakowski i sandomierski, pozwolił klasztorowi Cystersów w Henrykowie lokować ich wsie Wróżenice, Glew i Glewiec na prawie niemieckim, a osadników uwolnił od ciężarów prawa polskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Wróżenice” (Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, sygn. dypl. perg. 52)
(1847)
Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic
z lat 1847, 1925, 1946 i 1984
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. UW II 391, s. 587;
sygn. 29/1632/101, nlb.)
(1847) Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic z lat 1847, 1925, 1946 i 1984 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. UW II 391, s. 587; sygn. 29/1632/101, nlb.)
(1925)
Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic
z lat 1847, 1925, 1946 i 1984
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. UW II 391, s. 587;
sygn. 29/1632/101, nlb.)
(1925) Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic z lat 1847, 1925, 1946 i 1984 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. UW II 391, s. 587; sygn. 29/1632/101, nlb.)
Z Archiwum Wolnego Miasta Krakowa mapa wsi Wróżenice wyrysowana w 1826 roku przez Karola Bełcikowskiego, geometrę
rządowego Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Krakowskiej; mapa powstała na zamówienie Komisji Włościańskiej Wolnego Miasta
Krakowa w ramach prac przygotowujących uwłaszczenie chłopów – oraz powiększenie legendy
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/200/53)
Z Archiwum Wolnego Miasta Krakowa mapa wsi Wróżenice wyrysowana w 1826 roku przez Karola Bełcikowskiego, geometrę rządowego Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Krakowskiej; mapa powstała na zamówienie Komisji Włościańskiej Wolnego Miasta Krakowa w ramach prac przygotowujących uwłaszczenie chłopów – oraz powiększenie legendy (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/200/53)
(1946)
Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic
z lat 1847, 1925, 1946 i 1984
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. UW II 391, s. 587;
sygn. 29/1632/101, nlb.)
(1946) Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic z lat 1847, 1925, 1946 i 1984 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. UW II 391, s. 587; sygn. 29/1632/101, nlb.)
(1984)
Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic
z lat 1847, 1925, 1946 i 1984
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.;
sygn. UW II 391, s. 587;
sygn. 29/1632/101, nlb.)
(1984) Odciski pieczęci urzędowych Wróżenic z lat 1847, 1925, 1946 i 1984 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. WM 563a, nlb.; sygn. PUZKr 61, nlb.; sygn. UW II 391, s. 587; sygn. 29/1632/101, nlb.)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności