A+ A A-
Tom:
strona:

Pychowice

Zobacz również

 Dawna wieś po prawej stronie Wisły, obecnie w zachodniej części miasta Krakowa,  około 4,5 km od jego centrum, przy starym trakcie do Tyńca (dzisiejsza ulica  Tyniecka), sąsiadująca przez Wisłę ze Zwierzyńcem, Dębnikami i Zakrzówkiem  (w tych trzech przypadkach od 1910 roku z Krakowem), Kobierzynem, Skotnikami,  Kostrzem  i Bodzowem.

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1376 roku, nazwa wsi została zapisana  w brzmieniu Pychowice. W 1470 roku zanotowano: Pychowicze. Nazwa wsi od nazwy  osobowej  „Pych” albo słowa „pych” oznaczającego żerdź służącą do odpychania łodzi od dna rzeki.

  Wieś pierwotnie należała do parafii pw. św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa  w Krakowie na Skałce, w XIX wieku podlegała parafii pw. św. Józefa w Podgórzu, natomiast  od roku 1918 objęto ją parafią pw. św. Stanisława Kostki w Krakowie-Dębnikach. W znanym od początku XIX wieku godle pieczętnym wsi wizerunek konia w biegu.

  Wieś przeniesiona z prawa polskiego na prawo magdeburskie w 1464 roku przez króla Kazimierza Jagiellończyka. Wytyczono wówczas jej centrum w rejonie dzisiejszej ulicy Jemiołowej oraz dokonano niwowego rozłogu pól. W połowie XIX wieku odnotowywano nazwy  pól i rejonów wsi: Koło Bodzówki, Działy, Chmielenice, Gręby, Za Górą.

  Historycznie wieś była własnością duchowną, przez wieki należała do kapituły krakowskiej,  znajdował się w niej folwark z domem kanonika, zastąpiony później zespołem dworskim (przy  dzisiejszej ulicy Tynieckiej, tam też zlokalizowana była karczma). Pod koniec XVIII wieku, po  sekularyzacji, wieś przeszła na własność Funduszu Religijnego, następnie w ręce dzierżawców  i prywatnych właścicieli. W drugiej połowie XIX wieku w ramach Twierdzy Kraków wzniesiono  fortyfikacje i most przez Wisłę łączący Pychowice z Przegorzałami. Wybudowano też  wapiennik  i cegielnię oraz ujęcie wody dla zakładów sodowych w Borku Fałęckim.

  Przed rozbiorami gromada Pychowice należała do sięgającego na północ po Wisłę powiatu  szczyrzyckiego, po roku 1772, pod pierwszym zaborem, znalazła się jako gmina w austriackim  cyrkule wielickim, w 1782 roku przekształconym w cyrkuł myślenicki. W okresie  Księstwa Warszawskiego wieś miała odrębny status gromadzki w ramach   departamentu  i powiatu krakowskiego. W 1815 roku Pychowice powróciły jako gromada (od 1856 roku  gmina) pod zabór austriacki, do cyrkułu myślenickiego, w 1819 roku przekształconego w cyrkuł  wadowicki. W okresie autonomii galicyjskiej, od 1866 roku, wieś mająca status gminy  jednostkowej należała do powiatu wielickiego, od 1896 roku do powiatu  podgórskiego – stan  ten przetrwał do czasów II Rzeczypospolitej, do roku 1923, kiedy to Pychowice objęte zostały  powiatem krakowskim. W 1934 roku gminę Pychowice przekształcono w gromadę w ramach  wielowioskowej gminy zbiorczej Borek Fałęcki.

  W roku 1941 znajdujące się w okupacyjnym departamencie i powiecie krakowskim Generalnego  Gubernatorstwa Pychowice (liczące wówczas 2,71 km² i 1122 mieszkańców) włączone  zostały do granic Krakowa, do jego VI obwodu administracyjnego, jako XXVIII dzielnica  katastralna miasta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej VIII Dębniki.  

 

 

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902: 

Pychowice, wieś, powiat wielicki, przy drodze z Podgórza (1,6 km) do Tyńca, w glinkach urodzajnych  a okolicy równej, nizinnej. Składa się z 45 domów i 255 mieszkańców, 249 rzymsko- -katolickich i 6 izraelitów. Za Długosza należały Pychowice do parafii na Skałce. W 1490 roku  miała wieś 6 łanów kmiecych a w 1581 trzymał ją kanonik krakowski Podoski, liczyła  4 łany  kmiece, 6 zagród z rolą, 6 komorników bez bydła a 4 komorników z bydłem.                              

Strona z tak zwanej metryki józefińskiej – galicyjskiego katastru gruntowego; wpis z 1787 roku z potwierdzeniami prawidłowości wytyczenia
granic pomiędzy wsiami, dokonanego w ramach sporządzanego katastru gruntowego; u góry strony podpisy wójta i przysiężnych Pychowic,
obok podpisów reprezentacji wiejskich widoczne także podpisy i pieczęcie plenipotentów właścicieli wsi
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 19, opis 8, sprawa 55)
Strona z tak zwanej metryki józefińskiej – galicyjskiego katastru gruntowego; wpis z 1787 roku z potwierdzeniami prawidłowości wytyczenia granic pomiędzy wsiami, dokonanego w ramach sporządzanego katastru gruntowego; u góry strony podpisy wójta i przysiężnych Pychowic, obok podpisów reprezentacji wiejskich widoczne także podpisy i pieczęcie plenipotentów właścicieli wsi (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 19, opis 8, sprawa 55)
Z akt Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego obejmujących lata 1920–1939 dokument sporządzony w 1937 roku,
będący przykładem samorządowego rozstrzygania spraw na szczeblu najniższym, gromadzkim
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/206/402, s. 1427)
Z akt Urzędu Wojewódzkiego Krakowskiego obejmujących lata 1920–1939 dokument sporządzony w 1937 roku, będący przykładem samorządowego rozstrzygania spraw na szczeblu najniższym, gromadzkim (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/206/402, s. 1427)
(1820)
Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat
1820, 1877, 1927 i 1937
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1,
sprawa 240; Archiwum Narodowe
w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.;
sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa
Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
(1820) Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat 1820, 1877, 1927 i 1937 (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1, sprawa 240; Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.; sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
(1877)
Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat
1820, 1877, 1927 i 1937
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1,
sprawa 240; Archiwum Narodowe
w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.;
sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa
Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
(1877) Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat 1820, 1877, 1927 i 1937 (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1, sprawa 240; Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.; sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
(1927)
Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat
1820, 1877, 1927 i 1937
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1,
sprawa 240; Archiwum Narodowe
w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.;
sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa
Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
(1927) Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat 1820, 1877, 1927 i 1937 (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1, sprawa 240; Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.; sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
(1937)
Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat
1820, 1877, 1927 i 1937
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1,
sprawa 240; Archiwum Narodowe
w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.;
sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa
Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
(1937) Odciski pieczęci urzędowych Pychowic z lat 1820, 1877, 1927 i 1937 (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 1, sprawa 240; Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/464/1133, nlb.; sygn. PUZKr 56, nlb.; Archiwum Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, sygn. 5/1/4/11)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności