Łuczanowice

Dawna wieś po lewej stronie Wisły, obecnie w północno-wschodniej części miasta  Krakowa, około 13,5 km od jego centrum, nad rzeką Rudawą, sąsiadująca z leżącymi  do dziś poza granicą Krakowa Prusami, Dojazdowem i Krzysztoforzycami,  dalej z Wadowem i Luboczą (w obu przypadkach od 1951 roku z Krakowem).

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1381 roku, nazwa wsi została zapisana  w brzmieniu de Luczyanouicz. W innych dawnych zapiskach: Lucianouice (1399), Luczanowicz  (1410), Luczanovicze (1462), Luczianowycze (1470). Nazwa wsi pochodząca od nazwy  osobowej „Łuczyjan” („Łucjan”, „Lucjan”).

  Wieś należała do parafii pw. św. Grzegorza Wielkiego w Ruszczy. W godle pieczętnym  z połowy XIX wieku skrzyżowane narzędzia pracy, w tym siekiera.

  Nieznana z daty lokacja wsi wytyczyła jej centrum w rejonie dzisiejszych ulic Godebskiego,  Bystronia i Kosów. W XIX wieku odnotowywano nazwy pól i rejonów wsi: Duży Gaj, Pod  Kopcem, Nad Kopcem, Na Łące.

  Historycznie wieś była własnością szlachecko-magnacką. W 1381 roku poświadczona  własność  rycerska Łucjanowskich herbu Ostoja, jako jej właściciel występował wówczas Piotr zwany  Głazem z Łuczanowic. Przed połową XV wieku wieś w rękach Kurozwęckich, od połowy  XVI wieku stanowiła własność i centrum rodowe Żeleńskich z Żelanki herbu Ciołek. Prawa do  Łuczanowic nabył od Albwerta Łaskiego Maciej Żeleński z Żelanki, kanonik krakowski  – rodzina utrzymała wieś w swych rękach przez prawie 300 lat. Przedstawiciele tej rodziny należeli do braci  polskich, następnie przyjęli wyznanie kalwińskie. W Łuczanowicach powstał zbór, od 1591 roku  odprawiano tam nabożeństwa w tym obrządku, w 1687 roku wyrokiem sądowym zbór zamknięto.  Od 1858 roku wieś należała do Rzewuskich, w latach 1888–1950 do Mycielskich.

  Przed rozbiorami gromada Łuczanowice należała do powiatu krakowskiego, po roku 1795  znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule krakowskim. Po epizodzie przynależności do  Księstwa Warszawskiego, od 1815 roku w Rzeczypospolitej Krakowskiej jako gromada w gminie  okręgowej Kościelniki, od 1838 roku w dystrykcie Mogiła. W roku 1846 wieś powróciła  jako gromada (od 1856 roku gmina) pod zabór austriacki. Od 1866 roku miała status gminy  jednostkowej, należała do powiatu krakowskiego – stan ten przetrwał do czasów II Rzeczypospolitej,  do roku 1933. W 1934 roku wieś przemianowana została na gromadę i włączona  w skład gminy zbiorczej Ruszcza. Przynależność ta nie uległa zmianie (także w okresie okupacji  niemieckiej) do roku 1954, kiedy to Łuczanowice objęto wielowioskową gromadą Dojazdów,  w 1960 roku przemianowaną na Kocmyrzów, ze statusem Łuczanowic jako wsi (od  1958 roku stanowiącej sołectwo) – co obowiązywało do 1972 roku.

  W roku 1973 wieś Łuczanowice wyłączona została ze struktury ustrojowej powiatu krakowskiego  i włączona do granic miasta Krakowa, do dzielnicy administracyjnej Nowa Huta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej XVII Wzgórza  Krzesławickie.

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Łuczanowice, wieś, leży w równinie, w kącie między gościńcami z Krakowa do Proszowic i z Krakowa  do Nowego Brzeska w Królestwie Polskiem, 277 m. npm. Od strony północnej otacza wieś  obszerny przeważnie szpilkowy las. Ta dawna osada liczy teraz 230 mieszkańców rzymsko-katolickich,  przyłączonych do parafii w Ruszczy; była od XVI wieku własnością Zieleńskich de Zelanka,  którzy przyjęli wyznanie helweckie i gorliwie je rozszerzali. Pamiątką tego jest grobowiec tej  rodziny, stojący śród łanów zboża na pięknej kępie utworzonej z lip, akacyj i wierzb płaczących.