A+ A A-
Tom:
strona:

Łagiewniki

Zobacz również

Dawna wieś po prawej stronie Wisły, obecnie w południowej części miasta Krakowa,  około 4 km od jego centrum, przy starym trakcie zwanym drogą myślenicką,  sąsiadująca z Zakrzówkiem i Podgórzem (odpowiednio od lat 1910 i 1915 z Krakowem),  Wolą Duchacką, Kurdwanowem, Jugowicami i Borkiem Fałęckim.

  W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1386 roku, nazwa wsi została zapisana  w brzmieniu de Lagiwnik. W innych dawnych zapiskach w postaciach: de Lagownik (1389),  Lagewniki (1407), Langewnyky (1464), Lagiewnyky (1470). Nazwa wsi utworzona od  terminu  „łagiewnik” oznaczającego bednarza, słodownika, piwowara, miodosytnika, w innej wersji  od słowa „łagwie” określającego naczynia podróżne z drewna lub skóry.

  Łagiewniki do zaborów należały do parafii pw. św. Jakuba Apostoła w Kazimierzu przy  Krakowie, po 1772 roku znalazły się w parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny  w Gaju, od roku 1925 weszły do parafii pw. Matki Boskiej Zwycięskiej w Borku Fałęckim.  W XIX wieku godłem wsi było przedstawienie postaci na beczce, na początku XX  wieku na  gminnej pieczęci wizerunek oka opatrzności.

  Wieś lokowana na prawie niemieckim przed 1375 rokiem przez króla Ludwika Węgierskiego.  Wytyczono wówczas centrum zabudowy w rejonie dzisiejszych ulic Myślenickiej i Sobótka  oraz niwowy rozłóg pól. W XIX wieku odnotowywano miejscowe nazwy niw i rejonów  wsi: Daleszów, Dąbrówka, Pierzchówka, Miejscowa, Nawsie.

  Historycznie wieś była własnością szlachecką. Pierwotnie wieś służebna grodu krakowskiego,  własność rycerska, od połowy XV wieku należała do kasztelanów krakowskich – do  XVIII wieku zarządzali nią dzierżawcy. Po pierwszym rozbiorze przeszła w ręce  prywatne. W latach 80. XVIII wieku przeprowadzono przez Łagiewniki odcinek traktu cesarskiego  z Wiednia do Lwowa (dzisiejsza ulica Zakopiańska), w 1884 roku zaś odcinek linii kolejowej do  Oświęcimia. W latach 1889–1893 wzniesiono przy dzisiejszej ulicy Siostry Faustyny klasztor  Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia z kościołem pw. św. Józefa. Odkrycie na przełomie wieków XIX  i XX złóż iłów łupkowych i gipsu spowodowało uprzemysłowienie wsi, powstały między innymi  cegielnie i młyny, a w okresie międzywojennym Łagiewnicka Fabryka Armatur i fabryka mebli.

  Przed rozbiorami gromada Łagiewniki należała do sięgającego na północ po Wisłę powiatu  szczyrzyckiego, po roku 1772 jako gmina znalazła się w austriackim cyrkule wielickim, od 1782 roku  w cyrkule myślenickim. W 1815 roku Łagiewniki powróciły jako gromada (od 1856 roku gmina)  pod zabór austriacki, do cyrkułu myślenickiego, w 1819 roku przekształconego w cyrkuł wadowicki.  Od 1866 roku, mając status gminy jednostkowej, należały do powiatu wielickiego, od 1896 roku  do powiatu podgórskiego – stan ten przetrwał do czasów II Rzeczypospolitej, do roku  1923, gdy  wieś weszła w skład powiatu krakowskiego. W 1934 roku gmina Łagiewniki przekształcona została  w gromadę w ramach wielowioskowej gminy zbiorczej Borek Fałęcki.

  W roku 1941 należące do departamentu i powiatu krakowskim Generalnego Gubernatorstwa  Łagiewniki (liczące wówczas 2,74 km² i 5927 mieszkańców) włączone zostały do granic  Krakowa, do jego X obwodu administracyjnego, jako XXIII dzielnica katastralna miasta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej IX Łagiewniki-  -Borek Fałęcki.

 

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Gdy atoli ta rodzina [ Jordanów] rozrosła się i spadkiem po Melsztyńskich zbogaciła,  przyjęła nazwisko Spytków Jordanów Melsztyńskich. Ostatni potomek tej linii Jordanów  Spytek na Zakliczynie i Melsztynie, wojewoda sandomierski, darował dobra myślenickie  wraz z wsiami Łagiewniki (powiat wielicki) […] w roku 1557 kasztelanii krakowskiej.                                                        

Dokument wydany w 1552 roku w Gdańsku, w którym król Zygmunt August potwierdził układ, mocą którego Jan z Tarnowa, kasztelan krakowski,
przekazał w dożywocie Spytkowi Jordanowi, podskarbiemu koronnemu, żonie Annie oraz ewentualnemu synowi wieś kasztelanii krakowskiej
Łagiewniki z warunkiem jej odbudowy i podniesienia gospodarki – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Łagiewniki”
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. ADzT, perg. 73)
Dokument wydany w 1552 roku w Gdańsku, w którym król Zygmunt August potwierdził układ, mocą którego Jan z Tarnowa, kasztelan krakowski, przekazał w dożywocie Spytkowi Jordanowi, podskarbiemu koronnemu, żonie Annie oraz ewentualnemu synowi wieś kasztelanii krakowskiej Łagiewniki z warunkiem jej odbudowy i podniesienia gospodarki – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Łagiewniki” (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. ADzT, perg. 73)
Dokument wydany w 1578 roku w Krakowie, w którym sędzia ziemi krakowskiej Feliks Czerski i podsędek potwierdzili akt wydany w 1577 roku,
mocą którego rozgraniczono Janową Wolę, należącą do miasta Kazimierza, i Łagiewniki, należące do kasztelanii krakowskiej, a w tym czasie
pozostające w dzierżawie w rękach Walentego Dębskiego, kasztelana krakowskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Łagiewniki”
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 671)
Dokument wydany w 1578 roku w Krakowie, w którym sędzia ziemi krakowskiej Feliks Czerski i podsędek potwierdzili akt wydany w 1577 roku, mocą którego rozgraniczono Janową Wolę, należącą do miasta Kazimierza, i Łagiewniki, należące do kasztelanii krakowskiej, a w tym czasie pozostające w dzierżawie w rękach Walentego Dębskiego, kasztelana krakowskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Łagiewniki” (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. perg. 671)
Strony z prospektu loterii przeprowadzanej w 1847 roku przez wiedeński dom handlowy pod nadzorem Cesarsko- -Królewskiej Kamery Nadwornej i Cesarsko-Królewskiej Dyrekcji Loteryjnej, w której główną wygraną była posiadłość dominialna (dworska) w Łagiewnikac
Strony z prospektu loterii przeprowadzanej w 1847 roku przez wiedeński dom handlowy pod nadzorem Cesarsko- -Królewskiej Kamery Nadwornej i Cesarsko-Królewskiej Dyrekcji Loteryjnej, w której główną wygraną była posiadłość dominialna (dworska) w Łagiewnikac
oraz pozostałości zobowiązań pańszczyźnianych, niedługo likwidowanych, lecz za odszkodowaniem (w roku 313 dni ciągłych, czyli
sprzężajnych, i 1961 dni pieszych). Zwycięzca tej głównej nagrody mógł ją zamienić na gotówkę w wysokości 200 000 złotych
reńskich waluty wiedeńskiej. U góry pierwszej strony widoczny autograf badacza dziejów Krakowa Ambrożego Grabowskiego
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Zb. Grab. E 58, s. 263–264a)
oraz pozostałości zobowiązań pańszczyźnianych, niedługo likwidowanych, lecz za odszkodowaniem (w roku 313 dni ciągłych, czyli sprzężajnych, i 1961 dni pieszych). Zwycięzca tej głównej nagrody mógł ją zamienić na gotówkę w wysokości 200 000 złotych reńskich waluty wiedeńskiej. U góry pierwszej strony widoczny autograf badacza dziejów Krakowa Ambrożego Grabowskiego (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. Zb. Grab. E 58, s. 263–264a)
Z akt Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Krakowie, istniejącego w latach 1920–1933, dokument wystawiony w 1927 roku –
ślad rutynowej działalności Zwierzchności Gminnej Łagiewniki
(Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/286/44, s. 76)
Z akt Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Krakowie, istniejącego w latach 1920–1933, dokument wystawiony w 1927 roku – ślad rutynowej działalności Zwierzchności Gminnej Łagiewniki (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/286/44, s. 76)
(1819)
Odciski pieczęci urzędowych Łagiewnik z lat
1819, 1843, 1901 i 1934
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 8,
sprawa 150; Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. K. Krak. op. 83, s. 11;
sygn. Kr 7950, nlb.)
(1819) Odciski pieczęci urzędowych Łagiewnik z lat 1819, 1843, 1901 i 1934 (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 8, sprawa 150; Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. K. Krak. op. 83, s. 11; sygn. Kr 7950, nlb.)
(1843)
Odciski pieczęci urzędowych Łagiewnik z lat
1819, 1843, 1901 i 1934
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 8,
sprawa 150; Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. K. Krak. op. 83, s. 11;
sygn. Kr 7950, nlb.)
(1843) Odciski pieczęci urzędowych Łagiewnik z lat 1819, 1843, 1901 i 1934 (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 8, sprawa 150; Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. K. Krak. op. 83, s. 11; sygn. Kr 7950, nlb.)
(1901)
Odciski pieczęci urzędowych Łagiewnik z lat
1819, 1843, 1901 i 1934
(CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 8,
sprawa 150; Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. K. Krak. op. 83, s. 11;
sygn. Kr 7950, nlb.)
(1901) Odciski pieczęci urzędowych Łagiewnik z lat 1819, 1843, 1901 i 1934 (CPAHU we Lwowie, sygn. fond 20, opis 8, sprawa 150; Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. K. Krak. op. 83, s. 11; sygn. Kr 7950, nlb.)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności