Kosocice

Dawna wieś po prawej stronie Wisły, obecnie w południowej części miasta Krakowa,  około 8,5 km od jego centrum, na terenie Pogórza Wielickiego, sąsiadująca z Piaskami  Wielkimi oraz Rżąką (od 1941 roku z Krakowem), z leżącymi do dziś poza  granicą miasta Krzyszkowicami i Grabówkami, dalej z Soboniowicami i Rajskiem. W pierwszej  połowie XIX wieku do Kosocic przyłączono jako przysiółek odrębną do tej pory wieś Barycz.

  W najstarszej znanej wzmiance, powstałej po 1300 roku, nazwa wsi odnotowana w brzmieniu  Cosocice. W innych dawnych zapiskach: de Cossoticz (1326), Coszaczicze (1428), Cossoczicze  (1470), Kossocice (od XVIII wieku). Nazwa wsi pochodzi od nazwy osobowej „Kosota”.

  Wieś należała do parafii pw. św. Marii Magdaleny w Kosocicach, erygowanej przed  1326 rokiem, reerygowanej w roku 1948.

  Nieznana z daty lokacja wsi wytyczyła jej centrum w rejonie dzisiejszej ulicy Osterwy.  W XV wieku w Kosocicach powstał folwark przekształcony w zespół dworski (w rejonie  obecnej ulicy Gruszczyńskiego). W XIX wieku odnotowywano nazwy pól i rejonów wsi:  Przybudtki, Lubion, Podgaje, Krentowiny, Tarnówka, Poremba, Malnowki. Dawne  centrum  Baryczy umiejscowione było w rejonie dzisiejszej ulicy Żelazowskiego; w 1569 roku  wzmiankowano  komorę celną (Barycz położona była przy trakcie solnym).

  Historycznie wieś reprezentowała własność mieszaną. Pierwotnie prawdopodobnie w rękach  rycerskich, od 1238 roku należała do klasztoru Benedyktynek w Staniątkach. Pod koniec  XIV wieku Kosocice stanowiły własność rodziny Kossowskich herbu Rawa (Rawicz).  W XVII wieku właścicielami wsi była rodzina Dembińskich, w drugiej połowie XIX wieku  rodzina Śliwińskich. W roku 1898 we wschodniej i zachodniej części wsi wzniesiono  w ramach Twierdzy Kraków dwa forty pancerne, w latach 30. XX wieku kościół murowany  w miejsce poprzednich drewnianych (konsekrowany w 1961 roku).

  Przed rozbiorami gromada Kosocice należała do powiatu szczyrzyckiego, po roku 1772  znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule wielickim, od 1782 roku w cyrkule bocheńskim.  Od 1815 roku jako gromada (od 1856 roku gmina) nadal w cyrkule bocheńskim. W czasach  autonomii galicyjskiej, od 1866 roku, wieś miała status gminy jednostkowej, należała do powiatu  wielickiego, od 1896 roku do powiatu podgórskiego – stan ten przetrwał do czasów  II Rzeczypospolitej, do roku 1923, kiedy to Kosocice objęte zostały powiatem krakowskim.  W 1934 roku wieś przemianowano na gromadę i włączono w skład wielowioskowej gminy  zbiorczej Piaski Wielkie. Przynależność ta uległa zmianie w 1941 roku – gromada Kosocice  weszła w skład gminy zbiorczej Swoszowice. W wyniku reformy likwidującej dotychczasowe  gminy i gromady w roku 1954 Kosocice objęto wielowioskową gromadą Rajsko, nadając im  status wsi (od 1958 roku stanowiącej sołectwo) – co obowiązywało do 1972 roku.

  W roku 1973 wieś Kosocice wyłączona została ze struktury ustrojowej powiatu krakowskiego  i włączona do granic miasta Krakowa, do dzielnicy administracyjnej Podgórze.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej X Swoszowice.

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:

Kossocice lub Kosocice (z Baryczem), wieś, powiat wielicki, ma kościół parafialny drewniany,  zbudowany w roku 1727, leżą na północny wschód od Wieliczki, w równinie 282 m  npm., nad potokiem Matnówką. Od północy otoczone lasami; na południu, przy  gościńcu  z Wieliczki do Swoszowic, stoi przysiołek Barycz. Kosocice mają 386 mieszkańców, Barycz  105. Wszyscy mieszkańcy są rzymsko-katolickiego wyznania. Gleba średnio urodzajna.