Powołanie do życia podczas trwania kongresu wiedeńskiego traktatem dodatkowym z 3 maja 1815 r. zawartym między Austrią, Francją i Rosją nowego organizmu polityczno-ustrojowego w postaci Wolnego, Niepodległego i Ściśle Neutralnego Miasta Krakowa i Jego Okręgu, zwanego też Rzecząpospolitą Krakowską, otwarło okres przejściowy, w którym likwidowano dotychczasowe struktury miejskie właściwe czasom zniesionego już Księstwa Warszawskiego, a jednocześnie zaprowadzano struktury nowe. Do wspomnianego traktatu dodatkowego dołączono Konstytucję Wolnego Miasta Krakowa, mającą charakter ramowy i przejściowy (zastąpiona została w roku 1818 konstytucją właściwą, zwaną rozwiniętą). Trzy mocarstwa „opiekuńcze” ustanowiły Komisję Organizacyjną mającą zorganizować ustrój i administrację państwa-miasta, jakim stawał się Kraków wraz z pobliskim mu okręgiem terytorialnym. Ani w obrębie samego miasta, ani w okręgu stanowiącym wraz z miastem Rzeczpospolitą Krakowską, nie znalazło się Podgórze, które odzyskało swoją miejską niezależność – po drugiej stronie Wisły, gdzie już była Galicja. W listopadzie 1815 r. powołano Senat, czyli rząd Wolnego Miasta, podjęto też przygotowywanie statutu urządzającego zgromadzenia polityczne, przedstawicielskie, to jest Izbę Reprezentantów, i zgromadzenia gminne (te ciała urzeczywistniły się w 1817 r.).
Dla zapewnienia ciągłości władzy miejskiej czasowo pozostawiono dotychczasową municypalność miejską. Wprawdzie już 2 listopada 1815 r. Komisja Organizacyjna ustanowiła Stanisława Wodzickiego prezesem Senatu Rządzącego i podjął on czynności, ale jednak do 20 listopada tegoż roku urzędował nadal prezydent municypalny z czasów Księstwa Warszawskiego Stanisław Kostka Zarzecki, następnie w okresie od 1 stycznia do 11 kwietnia 1816 r już jako p.o. prezydent municypalny – Józef Matecki, a w okresie od 11 kwietnia do 31 lipca 1816 r. jako p.o. prezydent municypalny – senator Rzeczypospolitej Krakowskiej Feliks Grodzicki. Dopiero z dniem 1 sierpnia 1816 r. pełnię samodzielnej władzy nad miastem przejął Senat Rządzący z prezesem Stanisławem Wodzickim na czele, co szło w parze z likwidacją dawnych struktur. Omawiany okres był zatem czasem organizowania nowych władz i stopniowego przejmowania przez nie administracji miejskiej.
