Flaga miasta

  Flaga miasta jest jednym z pięciu oficjalnych symboli (obok herbu, pieczęci, barw i chorągwi), tworzących zespół najważniejszych znaków Krakowa. Wszystkie one są sobie równorzędne i ze sobą powiązane. Jeśli chodzi o flagę, jest ona nośnikiem biało-błękitnych barw miasta oraz swoistym uzupełnieniem i „przedłużeniem” chorągwi – chorągiew jest zastrzeżona do wyłącznego użytku przez władze miasta, natomiast flagi używa się powszechnie, mogą się nią posługiwać władze samorządowe oraz instytucje w mieście, jak też mieszkańcy i, szerzej, wszelkie osoby prywatne.

  Trudno stwierdzić, kiedy historycznie w warunkach krakowskich pojawiła się flaga miasta (w dzisiejszym znaczeniu tego pojęcia). Barwy miejskie były tu pierwotne, o czym już pisaliśmy. Widniały m.in. na proporcach, szarfach, wstęgach, kokardach – i tu należy szukać powodów przejścia w formę flagi takiej, jaką znamy dzisiaj i jak ją dzisiaj rozumiemy. Być może nastąpiło to w okresie Wolnego Miasta Krakowa – Rzeczypospolitej Krakowskiej (1815–1846), być może później – w każdym razie okres autonomii galicyjskiej (od 1866 r.) to już czas flagi.

  Władze krakowskie nie poddawały kwestii flagi miasta bezpośredniej regulacji aż do 2002 r. Wcześniej regulowano ogólnie barwy miasta, a przez to pośrednio i ten symbol. Kraków był dekorowany flagami z okazji przeróżnych uroczystości uznawanych przez jego władze za ważne i godne szczególnej oprawy. Za pewien jakościowy przełom należy uznać wprowadzenie do miejskiego kalendarza od 1936 r. Dni Krakowa z masową ekspozycją barw miasta, głównie na flagach (pierwsze edycje trwały dwa tygodnie, następne krócej, ideę tę kontynuowano – choć z przerwami – za czasów Polski Ludowej, jest aktualna i teraz w postaci corocznego czerwcowego Święta Miasta). Te wprowadzone ponad 80 lat temu i kontynuowane „świąteczne dni Krakowa”, zawsze w oprawie flagowej, oderwały flagę miasta od wyłącznie uroczystej celebry i otwarły jej pole tożsamościowego znaku mieszkańców miasta.

  Przywoływano już wcześniej uchwałę Rady Miasta Krakowa z 1991 r. w sprawie herbu i barw Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa. W załączniku do niej ukazano tytułowe dla uchwały barwy miasta przez rysunek – grafikę flagi miasta (zob. il. 162).

  Z kolei także już przywoływana uchwała Rady Miasta Krakowa z 2002 r. w sprawie symboli Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa w odniesieniu do flagi miasta postanowiła:

  § 1. Przyjmuje się symbole Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa: […]

  3) Flagę Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa określoną w załączniku graficznym Nr 3 do uchwały. Flaga Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa ma postać płata składającego się z dwóch poziomych pasów o równej szerokości, z których górny jest biały, a dolny błękitny. Stosunek szerokości do długości płata wynosi 5:8.

  Załącznik nr 3, o którym w tej uchwale mowa, ukazał graficznie flagę w barwach białej i błękitnej, która została skorygowana w ślad za przeprowadzoną wówczas korektą błękitu jako barwy miasta (zob. il. 163). O tej zmianie szerzej pisano już wcześniej – patrz s. 103. W wykonawczym do tej uchwały zarządzeniu z 2004 r. w sprawie zasad posługiwania się symbolami prezydent miasta postanowił, że:

(162–163) Graficzne przedstawienia flagi miasta z załączników do uchwał Rady Miasta Krakowa z 1991 r. (na górze) oraz z 2002 r. (na dole) – korekta barwy błękitnej była konsekwencją skorygowania barw miasta (z zasobów UMK)

  § 4. Flaga i barwy Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa mogą być umieszczane na budynkach i obiektach, a także w innych miejscach, w szczególności dla podkreślenia podniosłego charakteru uroczystości oraz świąt i rocznic państwowych lub miejskich.

  Z kolei w wydanym w 2017 r. zarządzeniu prezydenta w tym samym przedmiocie w analogicznym § 4 dodano, że:

  2. Zaleca się kierującym podmiotami […] eksponowanie Flagi Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa w terminach i na zasadach wskazanych w załączniku nr 1 do niniejszego zarządzenia.

  3. Zalecane rozmiary Flag Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa zawiera załącznik nr 2 do niniejszego zarządzenia, z zastrzeżeniem ust. 4.

  4. Rozmiar eksponowanej flagi miejskiej powinien być zbieżny z rozmiarami innych eksponowanych wraz z nią flag.

  Wspomniane w ust. 2 terminy obowiązkowego eksponowania flagi miasta to święto patrona miasta św. Józefa, Święto Pracy, dzień przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej, Święto Konstytucji 3 Maja, Święto Miasta Krakowa, święto wyzwolenia Krakowa spod władzy zaborczej i Narodowe Święto Niepodległości. Wspomniany w ust. 3 zalecany rozmiar flagi szturmówki na budynki i latarnie to: długość 90 cm, szerokość 56 cm, na drzewcu długości 100 cm. Przewidziano też wariant większy oraz wariant do umieszczania na środkach transportu publicznego.

  Taką oto drogę przeszła flaga miasta, zanim osiągnęła statusu jednego z pięciu głównych, oficjalnych symboli Krakowa, ujętych w ramy przepisów miejscowych. Wreszcie, uchwałą podjętą w 2017 r., Rada Miasta Krakowa ustanowiła Święto Flagi Miasta Krakowa. Jak zapisano: Dla podkreślenia znaczenia i historycznego kontekstu barw miejskich […] dzień piątego czerwca ustanawia się Świętem Flagi Miasta Krakowa (to dzień związany z datą lokacji Krakowa z 1257 r., zbieżny ze Świętem Miasta Krakowa).

  Na kolejnych kartach prezentujemy flagę miasta z lat przeszłych, utrwaloną na obrazach (zob. il. 164–172) oraz flagę nam współczesną, widzianą w obiektywie fotograficznym w ostatnich latach (zob. il. 173–179).

(164–165) Z cyklu Podróż inspekcyjna cesarza Franciszka Józefa I po Galicji we wrześniu 1880 r. akwarela Juliusza Kossaka z 1880 r. Wjazd cesarza Franciszka Józefa do Krakowa w 1880 r. – w pierwszym powozie prezydent Mikołaj Zyblikiewicz w stroju staropolskim, w drugim – cesarz; miasto oficjalnie udekorowano m.in. biało-błękitnymi flagami Krakowa (MNK, nr inw. III-r.a-12774)

(166–167) Z cyklu Podróż inspekcyjna cesarza Franciszka Józefa I po Galicji we wrześniu 1880 r. akwarela Tadeusza Ajdukiewicza z 1881 r. Pochód dożynkowy ludu krakowskiego na Rynku Głównym w Krakowie – widoczne flagi: biało-błękitna miasta Krakowa, czarno- żółta cesarska Habsburgów i biało-czerwona – władze austriackie przyjmowały amarant i biel jako „barwy narodowe Polaków” (MNK, nr inw. III-r.a-12776)

(168–170) Z cyklu Podróż inspekcyjna cesarza Franciszka Józefa I po Galicji we wrześniu 1880 r. akwarela Hipolita Lipińskiego z 1881 r. Cesarz w Sukiennicach wśród ludu krakowskiego – oraz powiększenie dwóch dekoracji herbowo-flagowych z wnętrza Sukiennic; widoczne flagi w barwach analogicznie jak na il. 166 (MNK, nr inw. III-r.a-12777)

(173) Oprawa flagowa przy składaniu wieńców pod wmurowaną w ścianę Ratusza w Rynku Głównym tablicą upamiętniającą oswobodzenie miasta spod austriackiego zaboru – w 99. rocznicę tego wydarzenia, obchodzoną 27 października 2017 r. (z zasobów UMK)

(174) W miejskich galach flagowych zawsze uczestniczy tabor komunikacji zbiorowej; jego wozy są stałymi nośnikami dwóch symboli Krakowa: barw miasta i herbu, a na okoliczność świąt także flagi miasta – tutaj przykład uwieczniony na pl. Wszystkich Świętych (z zasobów UMK)

(178–179) Flagi miasta przed Pałacem Spiskim w Rynku Głównym (na górze) oraz szpaler flag u wylotu ul. Grodzkiej (na dole) na okoliczność przypadającej na 2019 r. 101. rocznicy wyzwolenia Krakowa spod władzy zaborczej (z zasobów UMK)