A+ A A-
Tom:
strona:

Borek Fałęcki

Zobacz również

Dawna wieś po prawej stronie Wisły, w południowej części dzisiejszego miasta Krakowa,  około 9 km od jego centrum, sąsiadująca przez Wisłę z Zakrzówkiem (od 1910 roku z Krakowem), Łagiewnikami, Jugowicami, Swoszowicami, Opatkowicami i Kobierzynem.  W XVIII wieku w wyniku wyrębu lasu powstał na jej terenie przysiółek Zaborze.

  Najstarsze znane wzmiankowanie pochodzi z 1382 roku – jest to zapis nazwy wsi w brzmieniu Borek; inne dawne brzmienia: Borkow (1408), Borek Falencki (od pierwszej połowy  XIX wieku). Nazwa pochodząca w pierwszym swoim członie od terminu określającego las iglasty, w drugim członie od nazwy osobowej „Fałek” („Chwałek”).

  Wieś należała przez wieki do parafii pw. św. Jakuba Apostoła w Kazimierzu przy Krakowie,  następnie, już w okresie zaboru, do parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gaju;  w 1925 roku erygowano w Borku Fałęckim parafię pw. Matki Boskiej Zwycięskiej. Wieś używała  godła w postaci orła w koronie, około 1930 roku zastąpionego wizerunkiem przemysłowego pejzażu. 

  W roku 1464 przeniesiona została wraz z 29 innymi wsiami kapituły krakowskiej z prawa   polskiego na prawo magdeburskie przez króla Kazimierza Jagiellończyka. Wówczas to powstało   centrum osady w rejonie dzisiejszej ulicy Zawiłej, jak też dokonano łanowo-leśnego rozłogu pól – w XIX wieku odnotowywano lokalne nazwy pól i rejonów wsi: Ogrojce, Kliny,  Ogrodzie, Dąbrówka, Okopy, Za Rzeką, Nad Strugami; w północnej części wsi Zaborze  ukształtowane już jako przysiółek.

  Historycznie wieś była własnością duchowną, należącą do krakowskiej kapituły katedralnej.  Pod koniec XVIII wieku przeszła na własność utworzonego w 1782 roku przez  cesarza Józefa II  Funduszu Religinego, który z kolei przekazał tę wieś w prywatne ręce. W XIX wieku przeprowadzono  przez Borek odcinek traktu cesarskiego z Wiednia do Lwowa (dzisiejsza ulica Zakopiańska),  w latach 1874–1880 wzniesiono w ramach Twierdzy Kraków fort Borek. Na początku XX wieku  na terenach wsi powstały podstawy przemysłowego charakteru gminy, w tym zakłady sodowe, cegielnie  i huta z piecem martenowskim, od 1919 roku pod nazwą Huta Żelaza „Kraków”.

  Przed rozbiorami gromada Borek należała do sięgającego na północ po Wisłę powiatu szczyrzyckiego,  po roku 1772 znalazła się jako gmina w austriackim cyrkule wielickim, od 1782 roku w cyrkule myślenickim. Pod koniec XVIII wieku do gminy Borek czasowo włączono Jugowice.  W 1815 roku Borek powrócił jako gromada (od 1856 roku gmina) pod zabór austriacki, do cyrkułu  myślenickiego, w 1819 roku przekształconego w cyrkuł wadowicki. W okresie  autonomii galicyjskiej,  od 1866 roku, wieś mająca status gminy jednostkowej należała do powiatu wielickiego,  od 1896 roku do powiatu podgórskiego – stan ten przetrwał do roku 1923, kiedy to Borek Fałęcki  objęty został powiatem krakowskim. W 1934 roku gminę Borek Fałęcki przekształcono w gromadę  w ramach gminy zbiorczej Borek Fałęcki.

  W roku 1941 znajdujący się w okupacyjnym departamencie i powiecie krakowskim Generalnego  Gubernatorstwa Borek Fałęcki (liczący wówczas 5,25 km² i 6171 mieszkańców)  przyłączony został do Krakowa, do jego X obwodu administracyjnego, tworząc XXV dzielnicę  katastralną miasta.

  Obecnie tereny tej dawnej wsi stanowią część dzielnicy samorządowej IX Łagiewniki-  -Borek Fałęcki.

 

Ze Słownika geograficznego z lat 1880–1902:  Borek Fałęcki, wieś. Roku 1389 Mszczuj z Imbramowic część wsi sprzedaje Nawojowi z Tęczyna  prepozytowi skalmierskiemu za 92 grzyw. W połowie XV wieku wieś kapituły  krakowskiej,  miała 6 łanów kmiecych dających po ½ grzywny czynszu, młyn na rzece Wildze dający  4 grzywny, karczmę dającą 2 kopy groszy. Wieś dokoła otaczają lasy dębowe i  sosnowe.

Dokument wydany w 1382 roku w Krakowie, w którym starosta krakowski Sędziwój stwierdził, że kapituła katedralna krakowska
zamieniła z Ottonem z Borku swoją posiadłość Szczyglice za połowę jego posiadłości w Borku oraz dodała mu 120 grzywien groszy
praskich i konia wartości 20 grzywien – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Borek”
(Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. perg. 183)
Dokument wydany w 1382 roku w Krakowie, w którym starosta krakowski Sędziwój stwierdził, że kapituła katedralna krakowska zamieniła z Ottonem z Borku swoją posiadłość Szczyglice za połowę jego posiadłości w Borku oraz dodała mu 120 grzywien groszy praskich i konia wartości 20 grzywien – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Borek” (Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. perg. 183)
Dokument wydany w 1557 roku na granicy, w którym Jan z Ocieszyna, kanclerz koronny, stwierdził, że Marcjan Chełmski,
chorąży i komornik graniczny królewski, oznaczył granice między Kobierzynem (częścią Stanisława z Górki i częścią Stanisława
Dembickiego), Borkiem (własnością kapituły krakowskiej) w posesji Marcina Kromera, kanonika krakowskiego, a Zakrzówkiem
w posesji Rafała Wargowskiego, proboszcza krakowskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Borek”
(Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. perg. 799)
Dokument wydany w 1557 roku na granicy, w którym Jan z Ocieszyna, kanclerz koronny, stwierdził, że Marcjan Chełmski, chorąży i komornik graniczny królewski, oznaczył granice między Kobierzynem (częścią Stanisława z Górki i częścią Stanisława Dembickiego), Borkiem (własnością kapituły krakowskiej) w posesji Marcina Kromera, kanonika krakowskiego, a Zakrzówkiem w posesji Rafała Wargowskiego, proboszcza krakowskiego – oraz powiększenie zapisu nazwy wsi „Borek” (Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. perg. 799)
(1868)
Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego
z lat 1868, 1925, 1930 i 1937
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203;
sygn. 29/286/44, s. 26)
(1868) Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego z lat 1868, 1925, 1930 i 1937 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203; sygn. 29/286/44, s. 26)
(1925)
Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego
z lat 1868, 1925, 1930 i 1937
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203;
sygn. 29/286/44, s. 26)
(1925) Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego z lat 1868, 1925, 1930 i 1937 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203; sygn. 29/286/44, s. 26)
(1930)
Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego
z lat 1868, 1925, 1930 i 1937
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203;
sygn. 29/286/44, s. 26)
(1930) Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego z lat 1868, 1925, 1930 i 1937 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203; sygn. 29/286/44, s. 26)
(1937)Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego
z lat 1868, 1925, 1930 i 1937
(Archiwum Narodowe w Krakowie,
sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203;
sygn. 29/286/44, s. 26)
(1937)Odciski pieczęci urzędowych Borku Fałęckiego z lat 1868, 1925, 1930 i 1937 (Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/1078/2, s. 11, 117, 203; sygn. 29/286/44, s. 26)
Archiwum Narodowe w Krakowie
Urząd Miasta
Bbilioteka Jagielońska
Zarządzaj ustawieniami dotyczącymi prywatności