Klucze do bram miasta
Klucze do bram miasta łączy się z początkami jego dziejów – z momentem, gdy miasto zyskało mury obronne i bramy. Mimo wielkich przeobrażeń, jakim organizm miejski uległ przez wieki, pozostały w symbolicznym użyciu do dziś. Kiedyś miały głównie chronić przed napastnikami z zewnątrz, dziś częściej są symbolem otwartości i gościnności.
klucz królewski (przed 1787)
klucz książęcy (przed 1809)
(322–323) Michał Stachowicz Wjazd księcia Józefa Poniatowskiego do Krakowa 15 lipca 1809 roku, olej 1821 r. – głównodowodzący wojsk polskich w wojnie austriacko-polskiej wkracza do miasta, gdzie na Rynku u wylotu ul. Grodzkiej, przy kościele św. Wojciecha, witają go mieszkańcy i władze Krakowa. Mowę powitalną wygłosił były syndyk miejski, konsyliarz magistracki Tomasz Krzyżanowski, klucze do bram miasta spoczywające na zdobnej poduszce wręczał pełniący obowiązki burmistrza – prezydenta Józef Gollmayer (centralna postać na powiększonym fragmencie obrazu). Ceremonię uwieńczy złożenie przez władze miasta na ręce księcia przysięgi wierności Napoleonowi. Oto zakończyła się trwająca od 1796 r. pierwsza okupacja austriacka Krakowa, miasto znalazło się do 1815 r. w granicach Księstwa Warszawskiego (MNK, nr inw. II-a-48)
(324–325) Powiększenie klucza z obrazu Michała Stachowicza z il. 322–323. Gdy porównamy go z kluczem z il. 321, widzimy wyraźne podobieństwo. Choć oczywiście trudno z całą pewnością założyć, że malarz odwzorował rzeczywisty egzemplarz, nie można też tego do końca wykluczyć. W każdym razie z dużą dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, że te same klucze od bram miasta, które w 1809 r. otrzymał ks. Józef Poniatowski, rok później odebrał książę warszawski Fryderyk August I zwany Sprawiedliwym (MNK, nr inw. II-a-48 oraz MK, nr inw. MHK 473/III)
Klucz sukiennicowy (od 1879)
(326–327) Różniące się między sobą obie strony klucza ceremonialnego, który służył podczas uroczystości otwarcia odrestaurowanych Sukiennic 3 października 1879 r., a później występował w roli symbolicznego klucza do bram miasta. Mosiądz, polerowany i cyzelowany odlew, długość 20,5 cm, szerokość w uchwycie 6,2 cm, z krakowskiej firmy S. Śliwińskiego w roku 1879, całość wzorowana na kluczach z okresu baroku. Na uchwycie przy trzonie z jednej strony data uroczystości 3.X.1879, z drugiej natomiast herb Krakowa. Na płaskiej stronie pióra monogram z liter TP – Tomasz Pryliński,m architekt, autor projektu restauracji Sukiennic (MK, nr inw. MHK 304/III)
klucz ratuszowy (od 1967)
(329–330) Symboliczny klucz wykonany według projektu architekta Wiktora Zina w związku z zakończeniem prac konserwatorskich wieży Ratuszowej w Rynku Głównym i z jej uroczystym otwarciem 3 listopada 1967 r. Żeliwny, z mosiężnymi dodatkami, długość 33 cm, szerokość w uchwycie 8,5 cm, na piórze z jednej strony napis RATUSZ, z drugiej data 3.XI.67. Klucz ten stał się nie tylko pamiątką tamtej okoliczności, lecz przyjął funkcję symbolu ogólnomiejskiego jako „klucz do Ratusza”, w symbolice równoważny dawnym „kluczom do bram miasta” (z zasobów UMK)
(331–332) Wykonane przez Spółdzielnię „Starodruk” w Krakowie etui na klucz nazwany tu przez nas „ratuszowym” oraz zbliżenie herbu Krakowa z górnej pokrywy tego etui (z zasobów UMK)
klucz herbowy (współczesny)
klucz jubileuszowy (od 2007)
prawdziwa brama – prawdziwy zamek – prawdziwy klucz
(343–346) Barbakan i główna brama wjazdowa do miasta na Drodze Królewskiej. Bramm w Barbakanie jest więcej, zamek w jednej z nich ozdobiono wizerunkiem Bramy Floriańskiej. Wśród innych kluczy w czynnej, codziennej „służbie” pozostaje także klucz do Barbakanu wyprodukowany przez Spółkę „Herbewo” w 1929 r. Aby nikt się nam do miasta nie włamał, na zdjęciu przysłonięto część jego pióra (obiekty w zarządzie Muzeum Krakowa, Oddział Celestat, fotografie z zasobów UMK)