Herb
Herb jako symbol wywodzi się ze starej, średniowiecznej, jeszcze rycerskiej tradycji umieszczania znaków rozpoznawczych na chorągwiach i tarczach (co pomagało – obok zawołań bojowych – organizować się na polu walki). Z czasem przeszedł na inne pola życia społecznego, także w miastach. Najpierw zamieszczano go na pieczęciach miejskich, z czasem się „usamodzielnił”.
Najstarsza wzmianka o herbie Krakowa nie na pieczęci pochodzi z opisu wjazdu króla Węgier do naszego miasta w roku 1370 (właśnie zmarł król Kazimierz Wielki, a Ludwik przyjechał koronować się na Wawelu na jego następcę). Najstarszym zabytkiem z herbem jest jeden z dzwonów w kościele Mariackim, ufundowany przez króla Władysława Jagiełłę. Do dziś jest to najważniejszy symbol miasta.
Herb widnieje nie tylko na wielu zabytkach piśmienniczych, różnego rodzaju drukach, ale zdobi też insygnia władzy, budynki i ich wnętrza oraz najróżniejszego rodzaju artefakty – od dzwonów, poprzez relikwiarze, sztandary, szopki, aż po guziki, dzbany, a nawet kłódki…
- Herb Krakowa
- W starodrukach krakowskich oficyn
- Na tytułowych stronach ksiąg miejskich
- W zdobieniach rękopiśmienniczych memorabiliów
- Na zabytkowych obiektach architektonicznych
- Na pomnikach, płytach i cokołach
- W Sukiennicach
- W Pałacu Wielopolskich
- W siedzibach różnych instytucji
- W Bazylice Mariackiej i innych kościołach
- W Uniwersytecie Jagiellońskim
- W Bractwie Kurkowym
- W Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej
- W Izbie Rzemieślniczej i cechach
- Varia
Herb Krakowa
(035–036) Z druków akcydensowych Urzędu Miasta Krakowa wydanych w 1974 r.: z lewej strony herb miasta z prezydenckiego druku urzędowego,
z prawej strony herb miasta z prezydenckiego dyplomu Nagród Miasta Krakowa – na urzędowym papierze herb bez krzyżyka u szczytu korony,
na druku okolicznościowym herb z krzyżykiem w tym miejscu (z zasobów UMK)
(039) Uproszczone warianty herbu miasta wprowadzone w życie zarządzeniem Prezydenta Miasta z 2017 r. regulującym System Identyfikacji Wizualnej
Miasta Krakowa – ta uproszczona postać przeznaczona jest do wykorzystywania w komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej Urzędu Miasta Krakowa
oraz na różnych polach działalności promocyjnej Urzędu Miasta Krakowa. Kolejno od lewej strony u góry: wersja podstawowa i wersja podstawowa złota,
oraz u dołu: wersja jednobarwna i wersja konturowa (z zasobów UMK)
(044–045) Herb miasta według obowiązującego wzoru na urzędowej tablicy obok głównego wejścia do Pałacu Wielopolskich – siedziby władz Krakowa. Widniejąca na górze tablica z godłem państwowym w postaci Orła Białego wiąże się z wykonywaniem przez samorząd miejski zadań zleconych przez administrację państwową (z zasobów UMK)
W starodrukach krakowskich oficyn
(450–451) Rok 1513 – drzeworyty na stronach tytułowej oraz końcowej dzieła Johannisa de Sacro Bosco Algorithmus, wydanego w krakowskiej oficynie Floriana Unglera (BK, sygn. Cim.Qu. 2106)
Na tytułowych stronach ksiąg miejskich
W zdobieniach rękopiśmienniczych memorabiliów
Na zabytkowych obiektach architektonicznych
(478–480) XIV/XVI w. – gotycki portal z herbem Krakowa; na powiększeniach stan dzisiejszy oraz stan na zdjęciu z końca XIX w. (z zasobów UMK oraz ANK, sygn.29/670/9514)
(481–482) XIX/XX w. – herb Krakowa, któremu towarzyszą Orzeł Królestwa Polskiego i litewska Pogoń, z wnętrza Barbakanu, ze ściany wybudowanej w 1841 r. (w miejsce wyburzonej szyi łączącej budowlę z Bramą Floriańską); rysunek herbu wskazuje, że godło to wykonano jednak już po upadku Rzeczypospolitej Krakowskiej (z zasobów UMK)
(483–484) Przed rokiem 1854 – herb Krakowa w portalu pałacu Samuela Maciejowskiego przy ul. Kanoniczej 1, dawnej siedziby Inkwizytoriatu Sądowego Wolnego Miasta Krakowa (z zasobów UMK)
(485–486) Rok 1877 – zwieńczony herbem miasta portal Pałacu Wielopolskich przy pl. Wszystkich Świętych 3–4, siedziby krakowskich władz samorządowych(z zasobów UMK)
(487–488) Rok 1878 – budynek dawnej szkoły miejskiej przy pl. Matejki 11; do 2016 r. siedziba szkoły, aktualnie adaptowany do nowej funkcji (z zasobów UMK)
(489–490) Rok 1878 – budynek dawnej żeńskiej szkoły miejskiej przy ul. Bernardyńskiej 7; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(491–492) Rok 1879 – wschodnia fasada Sukiennic po przebudowie w latach 1875–1979 prowadzonej według projektu Tomasza Prylińskiego; herb miasta nad balkonowym oknem (z zasobów UMK)
(493–494) Rok 1879 – budynek przy ul. Westerplatte 19 według projektu Macieja Moraczewskiego – strażnica pożarowa dla dawnej miejskiej Zawodowej Straży Pożarnej, obecnie nadal służy strażakom (z zasobów UMK)
(495–496) Rok 1880 – budynek Szkoły Sztuk Pięknych, następnie Akademii Sztuk Pięknych przy pl. Matejki 13, na rogu z ul. Basztową, według projektu Macieja Moraczewskiego; herb miasta na szczycie portalu (z zasobów UMK)
(497–498) Rok 1881 – budynek dawnej żeńskiej szkoły miejskiej przy ul. św. Marka 34; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(499–500) Rok 1881 – budynek dawnej szkoły męskiej wydziałowej przy ul. Smoleńsk 7;dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(501–502) Rok 1883 – wmurowana w fasadę kościoła Mariackiego w 200-lecie odsieczy wiedeńskiej odlana w brązie tablica z postacią Jana III Sobieskiego; u dołu obramowania herb Krakowa (z zasobów UMK)
(503–504) Rok 1888 – budynek dawnej szkoły miejskiej przy ul. Miodowej 36 według projektu Stefana Żołdaniego; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(505–506) Rok 1889 – herb na balustradzie południowej ściany Bramy Floriańskiej, zamieszczony tu po jej remoncie sfinansowanym przez Władysława Czartoryskiego, ukończonym w 1889 r. (z zasobów UMK)
(507–508) Rok 1890 – główna fasada budynku Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” przy ul. Piłsudskiego 27, budynek wykończony w 1895 r. według projektu Teodora Talowskiego; nadal siedziba krakowskiego „Sokoła” (z zasobów UMK)
(509–510) Rok 1892 – budynek dawnej szkoły miejskiej przy ul. Studenckiej 13 według projektu Stefana Żołdaniego; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(511–512) Rok 1892 – budynek dawnej męskiej szkoły miejskiej przy ul. Dietla 70 według projektu Stefana Żołdaniego; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(513–514) Rok 1895 – boczna, wschodnia fasada budynku Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” przy ul. Piłsudskiego 27, budynek wykończony w 1895 r. według projektu Teodora Talowskiego; nadal siedziba krakowskiego „Sokoła” (z zasobów UMK)
(515–516) Rok 1896 – zabytkowe ogrodzenie kościoła św. Krzyża przy pl. św. Ducha, u wylotu ul. św. Krzyża; na jego kolumnie herb Krakowa; całość po zakończonej w 1896 r. renowacji obiektów kościelnych prowadzonej pod kierunkiem Tadeusza Stryjeńskiego i Zygmunta Hendla (z zasobów UMK)
(517–518) Rok 1896 – dach nad prezbiterium kościoła św. Krzyża, na szczycie dachu zwieńczenie w postaci herbu Krakowa z datą upamiętniającą zakończenie renowacji prowadzonej pod kierunkiem Tadeusza Stryjeńskiego i Zygmunta Hendla (z zasobów UMK)
(519–520) Rok 1900 – fronton kompleksu obiektów Wodociągów Miejskich – zespołu „Bielany” przy ul. Księcia Józefa 299; obecnie siedziba Zakładu Uzdatniania Wody Bielany (z zasobów UMK)
(521–522) Rok 1900 – dawny Zbiornik Główny Miejskiego Wodociągu według projektu Karola Knausa, aktualnie budynek komory zasuw stopnia „Kościuszko” Wodociągów Miejskich (z zasobów UMK)
(523–524) Rok 1903 – budynek dawnej wydziałowej szkoły żeńskiej przy Rynku Kleparskim 18 projektu Jana Zawiejskiego; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(525–526) Rok 1904 – budynek dawnej szkoły miejskiej przy ul. Topolowej 22, dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(527–528) Rok 1904 – budynek dawnej szkoły miejskiej przy ul. Lubomirskiego 21 według projektu Jana Zawiejskiego; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(529–530) Rok 1905 – budynek dawnej Elektrowni Miejskiej według projektu Jana Rzymkowskiego, obecnie częściowo nadal w użytkowaniu spółki energetycznej, częściowo już w funkcji muzealnej. Uwaga: aktualny kształt herbu może pochodzić z roku 1985, w którym zamknięto elektrownię(z zasobów UMK)
(533–534) Rok 1906 – elewacja od strony ul. Straszewskiego budynku dawnej Szkoły Handlowej przy ul. Kapucyńskiej 2, u zbiegu z ul. Straszewskiego, według projektu Jana
Zawiejskiego; dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(537–538) Rok 1907 – budynek dawnej szkoły miejskiej przy ul. Loretańskiej 16–20;dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(539–540) Rok 1911 – dobudowane z początkiem XX w. od strony ul. Poselskiej skrzydło Pałacu Wielopolskich, siedziby władz miasta; na elewacji podokapowy fryz z herbami Krakowa i gmin przyłączonych do miasta w ramach Wielkiego Krakowa (z zasobów UMK)
(541–542) Rok 1911 – budynek dawnej Szkoły Miejskiej św. Floriana przy ul. Szlak 5;
dziś również funkcjonuje tu szkoła (z zasobów UMK)
(543–544) Rok 1914 – budynek siedziby dawnego Muzeum Techniczno-Przemysłowego według projektu Franciszka Mączyńskiego i Tadeusza Stryjeńskiego, z fasadą Józefa Czajkowskiego; aktualnie w gestii Akademii Sztuk Pięknych (z zasobów UMK)
(545–546) Rok 1925 – budynek dawnego oddziału Banku Polskiego, a następnie Banku Emisyjnego Generalnego Gubernatorstwa, natomiast od zakończenia okupacji Narodowego Banku Polskiego; budowę gmachu kończył Teodor Hoffmann; herb miasta na bramie wejściowej (z zasobów UMK)
(547–548) Lata 50. XX w. – dziedziniec Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego, herb Krakowa (w jego sąsiedztwie herby Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły) będący rekonstrukcją umieszczoną tam w ramach prowadzonych przez Karola Estreichera prac renowacyjnych całego obiektu (z zasobów UMK)
(549–550) Pierwsza dekada XXI w. – brama wejściowa do Ogrodu Profesorskiego przy ul. Jagiellońskiej,widok od strony Ogrodu; zarówno brama, jak i jej zdobienia to wynik rekonstrukcji zakończonejw 2010 r. (z zasobów UMK)
Na pomnikach, płytach i cokołach
(553–554) Rok 1899 – herb na pomniku Mikołaja Kopernika według projektu Cypriana Godebskiego, pierwotnie usytuowanym na dziedzińcu Collegium Maius, w 1953 r. przeniesionym na Planty przed Collegium Witkowskiego (z zasobów UMK)
(551–552) Rok 1887 – herb na pomniku Mikołaja Zyblikiewicza autorstwa Walerego Gadomskiego usytuowanym na pl. Wszystkich Świętych, usuniętym w 1954 r., ponownie odsłoniętym w pierwotnej postaciw roku 1985 (z zasobów UMK)
(555–556) Rok 1918 – herb na pomniku Juliusza Lea na cmentarzu Rakowickim; tam także herby gmin przyłączonych do miasta w ramach Wielkiego Krakowa (z zasobów UMK)
(557–558) Rok 2018 – herb na pomniku Juliusza Lea autorstwa Karola Badyny i Łukasza Podczaszego,usytuowanym nad Wisłą u zbiegu ulic Nadwiślańskieji Józefińskiej, nieopodal kładki o. Bernatka(z zasobów UMK)
(559–560) Lata 2006 i 2007 – herby miasta na odsłoniętej w 2006 r. na murze Ratusza tablicy upamiętniającej papieża Jana Pawła II oraz wmurowanej przy ul. Wenecja 1 w 2007 r. tablicy poświęconej Karolinie Lanckorońskiej (z zasobów UMK)
(561–562) Rok 2012 – płyta z herbem Krakowa umieszczona na kamienicy „Pod Gruszką” przy ul. Szczepańskiej 1, upamiętniająca Jana i Jerzego Turzonów, rajców i burmistrzów krakowskich z przełomu wieków XV i XVI (z zasobów UMK)
(563–564) Lata 50. XX w. – kamienna fontanna na dziedzińcu Collegium Maius ozdobiona herbami Krakowa na kartuszach, postawiona w miejscu po pomniku Mikołaja Kopernika – zob. il. 567–568 (z zasobów UMK)
(565–566) Rok 2012 – jedna z dwunastu metalowych makiet z rekonstrukcjami zabytków, przystosowanych do odbioru także przez osoby niewidome; na zdjęciu ozdobiona herbem makieta z Barbakanem i fragmentem murów miejskich usytuowana koło Bramy Floriańskiej (z zasobów UMK)
(567–570) Rok 1895 – herby Krakowa w hali Sukiennic w ramach galerii herbów miast polskich namalowanej przez Tadeusza Gadomskiego według założenia Adama Chmiela (z zasobów UMK)
(571–572) Rok 1895 – herb Krakowa w hali Sukiennic w ramach galerii herbów miast polskich namalowanejprzez Tadeusza Gadomskiego według założenia Adama Chmiela (z zasobów UMK)
W pałacu wielopolskich - siedzibie władz miasta
(573–574) Rok 2004 – herb miasta według wzoru skorygowanego w 2002 r., umieszczony w holuna parterze Pałacu Wielopolskich
(ze zbiorów UMK)
(580–581) XIX/XX w. – fotel prezydencki przypisywany, bez dowodów, prezydentowi
Józefowi Dietlowi i wyposażeniu Magistratu z 1867 r. W dokumentacji pojawia się dopiero w latach 20. XX w. Góra oparcia ozdobiona herbem miasta, odpiłowanym w latach powojennych, zrekonstruowanym w 2009 r. przez rzeźbiarza Bogumiła Płatka. Zdobi gabinet przewodniczącego Rady Miasta Krakowa (z zasobów UMK)
W siedzibach różnych instytucji
(585–587) Rok 1889 – herby miasta w wystroju pomieszczeń dawnego Kasyna Oficerskiego (cały budynek według projektu Tomasza Prylińskiego), obecnie Klubu 6 Brygady Powietrznodesantowej – Wojskowego Ośrodka Kultury przy ul. Zyblikiewicza 1 (udostępnione przez Klub)
W Bazylice Mariackiej i innych kościołach
(588–589) Około roku 1388 – relief z herbem Krakowa na kloszu dzwonu Tenebrat z niższej wieży Bazyliki Mariackiej – najstarsze przedstawienie krakowskiego herbu – zob. il. 003 (udostępnione przez Bazylikę Mariacką)
(590–591) Rok 1438 – relief z herbem Krakowa na kloszu dzwonu Półzygmunt z niższej wieży Bazyliki Mariackiej – zob. il. 004 (udostępnione przez Bazylikę Mariacką)
(592–593) Rok 2019 – relief z herbem Krakowa na kloszu dzwonu Józef z Nazaretu z niższej wieży Bazyliki Mariackiej, ufundowanego na 700-lecie konsekracji kościoła Mariackiego, przypadające w roku 2020 (udostępnione przez Bazylikę Mariacką)
(601–602) Pierwsza połowa XVIII w. – relikwiarz św. Jana Nepomucena w kształcie herbu Krakowa, znajdujący się w kościele św. Wojciecha w Krakowie.
Srebrny, częściowo złocony, z napisem: ORBIS AMOR NOSTRA MVLTVM DILECTVS AB VRBE CONDITOR IN FVNDO PECTORIS
ECCE (wielce ukochany na świecie umiłowany przez nasze miasto oto ukryty został w głębi serca). Na stopie wyryta informacja o renowacji tego
relikwiarza przez złotnika Artura Rusińskiego w 1830 r. (udostępnione przez Rektorat św. Wojciecha Biskupa i Męczennika)
(603–604) Rok 1824 – herb Krakowa w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie,nad nagrobkiem Stanisława Mieroszewskiego(udostępnione przez Parafię Wszystkich Świętych)
(605–606) Rok 1897 – herb Krakowa w kościele św. Krzyża w Krakowie, nad wejściem do zakrystii (udostępnione przez Parafię św. Krzyża)
W Uniwersytecie Jagiellońskim
(607–608) Rok 1593 – drzwi do Izby Pańskiej dawnego ratusza krakowskiego, od drugiej połowy XIX w. w zbiorach uniwersyteckich; u zwieńczenia inkrustowany herb miasta (MUJ, nr inw. 4235/IV)
(611–612) Rok 1945 – Kraków w 1650, namalowany w 1945 r. temperą na desce przez Helmutha Heinsohna widok Krakowa oparty na panoramie
z 1619 r. wykonanej przez Mattheusa Meriana, obok powiększenie herbu Krakowa (MUJ, nr inw. 1777)
(615–618) Rok 1900 – okładzina adresu gratulacyjnego skierowanego przez Radę Miejską w Krakowie do Uniwersytetu Jagiellońskiego z okazji
jubileuszu 500-lecia odnowienia Akademii Krakowskiej (AUJ, sygn. S II 954/157)
(619) Około roku 1846 – plakieta z herbem Krakowa ze słupa drogowego z czasów Rzeczypospolitej Krakowskiej (MUJ, nr inw. 5924, 1060/IV)
(620–621) Rok 1900 – awers i rewers srebrnego medalu jubileuszowego 500-lecia odnowienia Akademii Krakowskiej (MNK, nr inw. VII-MdP-72)
W Bractwie Kurkowym
(622–623) Lata 1564/1565 – srebrny kur, dar Rady Miejskiej Krakowa dla ówczesnej Szkoły Strzeleckiej, późniejszego Bractwa Kurkowego; uwagę
zwraca obroża na szyi kura z zawieszką w formie tarczy, na której przedstawiono herb Krakowa (MK, nr inw. MHK 191/BrK)
(627–628) Rok 1893 – puchar szklany, dar Alberta Kralika von Meyrswaldem dla krakowskiego Towarzystwa Strzeleckiego (MK, nr inw. MHK 180/BrK)
(629–630) Rok 1919 – dyplom nadania godności członka honorowego Bractwa Kurkowego gen. Józefowi Hallerowi; dyplom dla „honorowego brata” wykonał Henryk Uziembło (MK, nr inw. MHK Bibl. R 895)
(631–632) Szopka krakowska autorstwa Zbigniewa Gillerta, zwycięzcy konkursu szopkarskiego w 2016 r.; na powiększonym fragmencie herb Krakowa z centralnie usytuowanej bramy szopki (MK, dep. autora dzieła)
(636–637) Rok 1968 – sztandar Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej z godłem w postaci kogi, na której z kolei umieszczony jest herb Krakowa, widoczny na powiększeniu (udostępnione przez KKK)
(638–639) Rok 1936 – historyczny sztandar Sekcji Chrześcijańskich Restauratorów Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej wraz z powiększeniem
fragmentu godła, na którym widoczny herb Krakowa (MK, nr inw. 1170/Dep.)
(640–641) Rok 1996 – sztandar Branży Gastronomicznej Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej (udostępnione przez KKK)
(642–643) Rok 1997 – sztandar Branży Usług Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej (udostępnione przez KKK)
(650–651) Rok 1761 – lada (skrzynka) cechu czerwonych garbarzy, białoskórników i rękawiczników; pod wizerunkiem orła napis: IOZEF NER FONDATOR SKARBU TEGO (MK, nr inw. MHK 296/II)
(663–664) Rok 2018 – awers i rewers medalu okolicznościowego z okazji jubileuszu 70-lecia Cechu Rzemiosł Różnych (udostępnione przez organizację cechową)
(665–666) Rok 1891 – niedokończony wizerunek herbu Cechu Krawców, akwarela na papierze pędzla Jana Matejki; na powiększeniu inicjałowy podpis
autora i datowanie naniesione jego ręką (udostępnione przez organizację cechową)
(670–671) Rok 1912 – chorągiew cechu piekarzy pieczywa białego w Krakowie (udostępnione przez organizację cechową)
(672–673) Około roku 1920 – sztandar Cechu Kapeluszniczego i Czapniczego w Krakowie i powiększenie głowicy drzewca sztandaru (udostępnione przez organizację cechową)
(675–676) Rok 1946 – sztandar Wojewódzkiego Cechu Kominiarzy w Krakowie (udostępnione przez organizację cechową)
(681–682) Rok 1966 – sztandar Cechu Mistrzów Blacharskich i Instalatorów Wodociągowych w Krakowie (udostępnione przez organizację cechową)
(685–686) Rok 1983 – sztandar Spółdzielni Rzemieślniczej Malarzy i Budowlanych „Dekoracja” w Krakowie (udostępnione przez organizację cechową)
(689–690) Rok 1781 – strona otwierająca dokument, w którym król Stanisław August Poniatowski zatwierdził przywileje cechu piekarzy krakowskich, oraz strona ostatnia tego dokumentu z własnoręcznym, królewskim podpisem: Stanislaus Augustus Rex (ANK, perg. 839)
(692–693) Rok 1858 – świadectwo wyzwolenia, czyli promocji z ucznia na czeladnika w Cechu Stolarskim w Krakowie (ANK, sygn. 29/671/1767)
(694–695) Rok 1890 – świadectwo wyzwolenia, czyli promocji z ucznia na czeladnika, w Stowarzyszeniu Rzeźników i Masarzy w Krakowie(ANK, sygn. 29/671/1850)
(696–697) Rok 1915 – świadectwo wyzwolenia, czyli promocji z ucznia na czeladnika, w Stowarzyszeniu Gospodnio-Szynkarskim w Krakowie(udostępnione przez organizację cechową)
Varia
(701–702) Sztandar 2. Korpusu Zmechanizowanego im. gen. Władysława Andersa, sformowanego w Krakowie w 2002 r., rozformowanego w roku 2014
(udostępnione przez Centrum Operacji Lądowych – Dowództwo Komponentu Lądowego im. gen. Władysława Andersa)
(708–709) U góry metalowa indywidualna odznaka służbowa Straży Miejskiej Miasta Krakowa z godłem Straży obowiązująca w latach 1991–1997, poniżej aktualny emblemat Straży – haftowana naszywka mundurowa funkcjonariuszy krakowskiej Straży Miejskiej (udostępnione przez SMMK)
(710–711) Wybity w 1818 r. medal na cześć organizatorów Wolnego Miasta Krakowa z okazji nadania w tymże roku konstytucji temu państwu-miastu(MK, nr inw. MHK 169 BrK)
(712–713) Wybity w 1838 r. medal ZA OFIARĘ I TRUDY W UPIĘKSZANIU MIASTA dla uczczenia Floriana Straszewskiego, senatora Wolnego Miasta Krakowa, twórcy Plant (ze zbiorów prywatnych)
(714–715) Medal według projektu Henryka Antoniego Stattlera wybity w 1851 r. w pierwszą rocznicę wybuchu w Krakowie wielkiego pożaru (MNK, nr inw. VII-MdP-4681)
(716–717) Medal wybity na cześć Jana Schindlera, prezesa Senatu Rządzącego Wolnego Miasta Krakowa w latach 1839–1846 (ze zbiorów prywatnych)
(718–719) Wybity w 1880 r. według projektu Wacława Głowackiego medal upamiętniający wizytę Franciszka Józefa I w Krakowie (MNK, nr inw. VIII-MdP-125)
(720–721) Medal wybity w 1887 r. jako nagroda Komitetu Wystawy Rolniczej i Przemysłowej, Etnologicznej oraz Sztuki Polskiej w Krakowie w 1887 r. (ze zbiorów prywatnych)
(722–723) Medal nagrodowy Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie wybity w 1913 r. według projektu Henryka Kunzeka (MNK, nr inw. VII-MdP-1271)
(724–725) Medal pamiątkowy „Kraków 2000” wybity na podstawie uchwały Rady Miasta Krakowa dla upamiętnienia Krakowa jako Europejskiego Miasta Kultury w 2000 r., według projektu Jana Nowakowskiego (z zasobów UMK)
(726–727) Medal „Cracoviae Merenti” ustanowiony przez Radę Miasta Krakowa w m 1992 r. w klasach złotej i srebrnej, od roku 1998 także brązowej, jako wyróżnienie nadawane przez Radę osobom, organizacjom i instytucjom szczególnie zasłużonym dla Krakowa (z zasobów UMK)
(731–732) Przykładowe dwa blaszane krakowskie szrotgeldy (cechy szrodgeldowe) – żetony zastępujące monety, które służyły do rozliczeń finansowych z tytułu szrotu, czyli przewozu trunków miejskimi środkami transportu. U góry żeton rozliczeniowy z XV w., poniżej żeton z XVI w.(MK, nr inw. MHK 39/I/1-2 oraz MK, nr inw. MHK 39/I/1-2)
(733–738) Monety państwa-miasta Wolnego Miasta Krakowa – Rzeczypospolitej Krakowskiej; waluta wprowadzona do obiegu w 1935 r.; pomimo upadku
Wolnego Miasta w 1846 r. jako środek płatniczy przetrwała do lat 50. XIX w., kiedy to wszedł do obiegu austriacki gulden, tzw. złoty reński. Moneta bita
w Wiedniu, w prywatnej firmie Wappensteina (MK, nr inw. MHK 932/II/N oraz ze zbiorów prywatnych)
(739–744) Guziki mundurowe z okresu Wolnego Miasta Krakowa – Rzeczypospolitej Krakowskiej (1815–1846); w tamtym czasie mundury wprowadzono
nie tylko dla paramilitarnej milicji miejskiej, ale dla wszystkich urzędów, a nawet obywateli – zob. il. 091–092 (MNK, nr inw. V-601/1–21)
(745–746) Założona w 1678 r. księga miejska z urzędowym spisem rajców – przód skórzanej okładziny ze srebrzonymi okuciami, tu także zamykany na klucz zameczek w kształcie tarczy z herbem Krakowa (ANK, rkps 1477)
(748–749) Cynowy, odlewany talerz o średnicy 19,8 cm z drugiej połowy XVI w. (po roku 1558), przy krawędzi kołnierza odciśnięte trzy okrągłe punce konwisarskie, czyli znaki odlewni cynowych. Pierwszy od lewej z przedstawianych znaków oznaczał próbę cyny, drugi miasto będące siedzibą warsztatu konwisarskiego – odlewni, trzeci był znakiem właściciela (MK, nr inw. MHK 1307/II)
(750–751) Wykonany z blachy miedzianej, rytowany dzban wysokości 36 cm i średnicy dna 17 cm, stanowiący pamiątkę z Wystawy Krajowej mającej miejsce w Krakowie w 1887 r. Na spodzie dna wybito napis podający wytwórcę: S. Pichel kotlarz (MK, nr inw. MHK 2439/III)
(752–753) Kuta w metalu latarnia wotywna przed grupą figur „Golgota” na ścianie kościoła św. Marka od strony ul. Sławkowskiej (z zasobów UMK)